بسمه تعالی پهپادهای بادپ *و اعمال قدرت به بهانه پهپادهای جدید بادپ ترکیه پهپادها عرصه و ابزار جدید اعمال قدرت هستند . اگر روزگاری ناوهای هواپیما بر آمریکا نماد اعمال قدرت این کشور به شمار میامدند اکنون ناوگان عظیم پهپادی این کشور نماد اعمال قدرت است . هم اکنون اگر عبارت Power projection را در گوگل جستجو کنید تصویر مرتبطی که نمایش داده میشود یک ناو هواپیما بر است . خوب به نظرمیرسد که این تصویر بایستی تغییر کند .چرا ؟ پاسخ به اصل معنای " اعمال قدرت" بر میگردد . اعمال قدرت برابر نهاده Power projection یا force projection اصطلاحی است که در علوم نظامی و سیاسی برای اشاره به ظرفیت یک کشور برای استقرار و حفظ نیرو در خارج از قلمرو خود به کار می رود . این توانایی یک عنصر اساسی در قدرت یک دولت در روابط بین الملل است . اعمال قدرت در معنای سنتی تنها بر روی ابزار نظامی به عنوان توانایی انجام عملیات در دوردست تکیه مینمود . این معنا اکنون تغییر کرده است . 1. تغییر اول در ناحیه معنای قدرت است : نظریات توسعه یافته تر امروزی مانند قدرت نرم ، قدرت هوشمند و یا قدرت ترکیبی یادآور می شوند که اعمال قدرت لزوماً شامل استفاده فعال از نیروهای نظامی در جنگ نیست. امروزه در این نظریات به قدرت اقتصادی ، رسانه ای و فرهنگی نیز در کنار قدرت سخت توجه میگردد . 2. تغییر دوم در کاربرد ابزار نظامی است : خود تجهیزات مربوط به اعمال قدرت نظامی نیز اکنون اغلب می تواند دارای استفاده دوگانه باشد ، همانگونه که استقرار نظامیان کشورهای مختلف در جریان واکنش بشردوستانه به زلزله اقیانوس هند 2004 نشان می دهد ، توانایی یک کشور در اعمال قدرت سخت در یک منطقه ممکن است به عنوان یک اهرم دیپلماتیک مؤثر هم عمل کند و بر روند تصمیم گیری تأثیر بگذارد و به عنوان یک عامل بازدارنده بالقوه بر رفتار سایر کشورها عمل کند امنیت خطوط ارتباطی دریایی مانند مقابله با دزدان دریایی و یا تخلیه شهروندان یا غیرنظامیان در زمان های جنگ کاربردهای دیگر ابزار اعمال قدرت سخت هستند . 3.پیش از بازگشت به بحث پهپادها دقت کنید که در نظریه اعمال قدرت گفته میشود : هر دولتی که قادربر به کار گیری نیروهای نظامی خود در خارج از قلمرو سرزمینی اش باشد ولو این مدار بسیار اندک باشد میتوان گفت که آن دولت توانایی اعمال قدرتی متناسب با همان سطح دارد . فی المثل هند و آمریکا هر دو دارای شاخصه های اعمال قدرت هستند اما سطوح آنها بسیار متفاوت است . اما مشخصا اصطلاح " اعمال قدرت " معمولا اشاره به ارتشی با برد جهانی دارد . حتی کشورهایی که دارایی های قابل توجهی از ابزار به کار گیری قدرت سخت دارند فقط می توانند تأثیر منطقه ای محدودی داشته باشند . این امر به مشکل ذاتی ارتش های مدرن برمیگردد : هزینه ی بالا و لجستیک . به طور کلی ، تنها چند کشورهم اکنون قادر به غلبه برمشکل تدارکات و لجستیک به عنوان مشکلات ذاتی در استقرار و هدایت نیروی نظامی مدرن و مکانیزه هستند و به طور خاص آمریکا به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی ، بیشترین توان اعمال قدرت سخت را دارد . تازه آنها نیز توانایی انجام عملیات به صورت طولانی را نداشته و استراتژیست هایشان مرتبا در حال تدوین طرح ها و استراتژی هایی برای کاهش زمان و هزینه ها ی عملیات هستند . اکنون و با گسترش و در دسترس قرار گرفتن فناوری پهپادی دوباره به نکات بالا نظر کنیم : 1. به عنوان یک ابزار در مجموعه ی ابزار های اعمال قدرت سخت ، امروزه تقریبا تمام عملیات های مهم آمریکا توسط پهپادها انجام میشوند . پیشرفت پهپادها ، ارزان بودن ، عدم ایجاد ریسک برای جان خلبان و مهم تر از همه عدم احتیاج به زیر ساخت های گسترده تعمیر و نگهداری و به کار گیری باعث شده است که آنها ستون فقرات عملیات های خارجی آمریکا باشند . هنگامی که میتوان از پشت یک کامیون و یا از یک باند کوچک از یک فرودگاه تفریحی ، چند پهپاد مسلح . یا یک پهپاد جمع آوری اطلاعات ، بلند کرد و عملیات انجام داد چه نیازی به روشن کردن راکتور اتمی یک ناو هواپیمابر و کشاندن آن به حدود منطقه ی عملیاتی است ؟ 2.در بافت نظریات پیشرو تر قدرت ، نیز مفهوم پهپاد باعث ایجاد تغییراتی است . به کارگیری پهپاد ها اکنون به لحاظ سیاسی آسان تر از هواپیماهای جنگنده ی برخاسته از عرضه ی یک ناو هواپیما بر است و به دلیل جثه کوچکتر و امکان بیشتر اختفای راداری ، قدرت عملیات سیاه را نیز افزایش میدهد .آمار وحشتناک استفاده آمریکا از پهپاد برای ترور افراد مشکوک در کشورهای منطقه خاورمیانه و آفریقا در سال های اخیر ، به تنهایی بیان گر این نکته است که گروهی مستقر در سازمان ستاد سیا و یا اتاق عملیات پنتاگون توانایی اعمال قدرت در هر جایی از دنیا را دارند . این روند موجب ایجاد نوعی جو روانی از عدم امنیت در تمام دنیا شده و وجهه آمریکا به عنوان یک ابرقدرت خونریز و مسلط را تقویت میکند . 3.نکته ی آخر در مورد سطوح اعمال قدرت است . تمام آنچه در بالا گفته شد از خصوصیات عملیات پهپادی منجر به کاهش معنی دار تفاوت در سطوح اعمال قدرت شده است . گرچه هنوز آمریکا با حدود 700 عملیات پهپادی در سال ، در این زمینه پیشرو است ولی این فاصله به شدت در حال کم شدن است . اکنون ترکیه نیز دست به ساخت پهپادهای HALE میزند *که می تواند به راحتی درسرزمین های بسیار دور عملیات کند . ایران که سالها پیش ازین دست به رونمایی فطرس زده بود هنوز شروع به انجام عملیات با آن نکرده است . به نظر میرسد زمان انجام عملیات های دورتر با پهپاد فطرس و حتی ساخت نمونه ی موتور جت و بزرگتر آن رسیده و چه بسا همین الان هم دیر باشد . ....................................... * بادپ سرواژه ی بلند اوج دور پرواز معادل واژه ی HALE سرواژه ی high-altitude long-endurance میباشد . *به مطلب مربوط به پهپاد Bayraktar Akıncı مراجعه کنید .