نقاط ضعف و قوت ایران و عراق از نگاه عبدالحلیم ابوغزاله (وزیر دفاع سابق مصر)

[Arash 7,046]

[center][b]این مقاله، از ترجمه کتاب "الحربالعراقیۀ الایرانیۀ"تألیف "عبدالحلیم ابوغزاله" وزیر دفاع مصر در دوران جنگ عراق و ایران است.[/b][/center]


[center][color=#ff0000][b]نقاط قوت و ضعف ایران:[/b][/color][/center]

با وجود عدم ثبات سیاسی و نظامی در ایران، این کشور درهنگام ورود به جنگ برتریهایی داشت که عبارت بودند از:

-عمق استراتژیک: شهرهای اصلی ایران و بیشتر تأسیسات مهم نفتی در مناطقی دور از مرز با عراق قرارداشتند.

- وجود ارتش بزرگی که شاه، پیش از انقلاب آنرا تشکیل داده بود.این ارتش برخی تسلیحات پیشرفته امریکایی و غربی را به همراه انبوهی از تدارکات نظامی در اختیار داشت. در حالی که قابلیت و توانایی رزمی نیروهای نظامی به دلیل تصفیه انقلابی لطمه خورده بود، وجود سلاحهای بسیار در انبارها و وجود کادر آموزش دیده، عامل اصلی در دفاع بود.

- وجود نیروی مسلح جدید و رو به رشد و نیمه آموزش دیده از میلشیا که به بسیاری از سازمانهای سری مثل حزبالله وابستگی داشت ووجود سپاه پاسداران انقلاب. این عناصر در حفظ و تأمین انقلاب به موفقیت رسیدند.

- شور انقلابی که نظام [امام] خمینی در مردم ایران گستراند، موجب افزایش روحیه نیروهای مسلح گردید.درهمین حال، نیروهای مسلح ایران به ویژه ارتش (نیروهای زمینی، دریایی، هوایی و پدافند هوایی) با نقاط ضعف متعددی روبه رو بودند، مانند:

- توقف واردات هرگونه سلاح، مهمات یا قطعات یدکی از اصلیترین منبع خرید سلاح ایران یعنی امریکا. همچنین مرام اسلامی خصمانه وهجومی به ابرقدرتها و دولتهای عربی، سبب انزوای جهانی ایران شد وآنها را به تأییدعراق پیش ازجنگ و درطول جنگ، واداشت.

- دخالت مستمر عقیدتی سیاسی در شئون نیروهای مسلح که به ایجاد طبقه جدیدی از رهبران دینی دراین نیروها انجامید.به محض شروع جنگ، دخالتها در تمام سطوح افزایش یافت و باعث بروز خطاهای تاکتیکی و استراتژیکی بسیار گردید.

- رقابت دائمی در تمام سطوح بین نیروهای ارتش و سپاه پاسداران انقلاب و آنان که برای نفوذ به دور [امام] خمینی، در حال جنگ قدرت با یکدیگر بودند.

- کمبود شدید کادر افسران صف و ستاد که پس از سقوط شاه حدود 12000 تن از آنان برکنار گردیدند. این امر به ضعف در سلسله مراتب فرماندهی و کنترل انجامید.

- ضعف سیستم اداری و پشتیبانی که سبب شد تا نیروهای مسلح ایران از بهکارگیری همان میزان تجهیزات و سلاح و قطعات یدکی که داشتند،محروم بمانند. پشتوانه نیروهای ایرانی در این زمینه به گروههایی بود که مأمور جستوجو و ردیابی انبارها و زاغه های سلاحها و تجهیزات و قطعات یدکی داخل آن بودند و به دلیل نبودن شناسنامه های لازم برای این زاغه ها، جستوجوها به شیوه های کور و با دشواریهای بسیار روبه رو شد.

- پیش از شروع جنگ (انقلاب)، تکیه نیروهای ایرانی در پشتیبانیهای فنی و بسیاری از امور حیاتی مانند تعمیر و نگهداری، آموزش و طرح و برنامه برای آن و … به بیگانگان بود که با رفتن آنها از ایران پس از شروع انقلاب و سقوط شاه، تأثیرات منفی بسیاری بر قابلیت فنی و رزمی نیروهای مسلح وارد آمد.

- پایین آمدن سطح کار حرفه ای در خصوص مهارتهای نظامی پس از فروپاشی دانشکده ها و آموزشگاههای نظامی که شاه ایجاد کرده بود و1جای آن را صرفاً دروس عقیدتی گرفته بود.

- افزایش آمار فراریان از خدمت وظیفه که تا قبل از ژولای 1980 (تیرماه 1359 ) به 60 % رسید. البته نظام [امام] خمینی توانست شمار 2بسیاری را جایگزین فراریان کند.

- ادامه مشکلات در عرصه امنیت داخلی، به ویژه در خصوص اقلیتهای مختلف و سازمانهای زیرزمینی، معضلات فراوانی را برای نظام و حکومت [امام] خمینی به وجود آورد.

[center]

[color=#ff0000][b]نقاط قوت و ضعف عراق[/b][/color][/center]


عراق نیز همچون ایران دارای نقاط قوت و ضعفی بود که در سیر اقداماتش تأثیر میگذاشت. مهمترین نقاط قوت عراق عبارت بودند از:

- ثبات سیاسی و نظامی بهتر نسبت به ایران در دورۀ قبل از جنگ و قرار داشتن نیروهای مسلح عراق در اختیار یک فرد مشخص یعنی صدام حسین. به خلاف آنچه درباره درگیریها و نزاع های داخلی عراق شایع شده بوده، این درگیریها به حد اختلاف داخل ایران نمیرسید.

- روابط خوب و مناسب با بقیه همسایگان که از دهه 70 میلادی با توقف تلاشهای براندازانه عراق در حکومتهای منطقه، رو به بهبود گذارده بود. همچنین پیشرفتهایی در زمینه تجارت خارجی عراق با اروپای غربی حاصل شده بود و عراق توانست این روابط را در طول جنگ حفظ کند.

- تنوع منابع تأمین اسلحه برای عراق. این کشور از اروپای غربی، اتحاد شوروی، کره شمالی و چین کمونیست سلاحهای خود را تهیه میکرد. با اینکه گاهی این تنوع موجب بروز مشکلاتی در پشتیبانی فنی، وآموزش میشد، اما غلبه بر این مشکلات آسان بود.

- کمتر بودن تکیه عراق بر مستشاران خارجی نسبت به ایران. عراق زیرساخت لجستیکی با کفایت تری برای پشتیبانی از نیروهای خود نسبت به ایران داشت.

- ذخایر مالی فراوان و پشتوانه های برتر در آغاز جنگ.

- سطح زندگی نسبتاً بالا و طرح توسعه اقتصادی خوب، و موفقیت بزرگ در توسعه زیرساختها و شبکه های ارتباطی.

- پشتیبانی مالی و مادی کشورهای [عربی حاشیه] خلیج فارس وپشتیبانی نظامی محدود بعضی کشورهای عربی دیگر.



عراق نیز مانند ایران معایب و نقاط ضعفی داشت که در عدم موفقیت او برای استفاده از هجوم استراتژیک اولیه اثر گذاشت و قادر به اجرای پدافند مناسب در برابر پاتکهای استراتژیک ایران نشد. این عیوب عبارت بودند از:

- تسلط اوهام استراتژیک غلط و آرزوهای محال بر فرماندهی عراق. آنها [حاکمان عراق] حکومت ایران را ضعیف و له شده دیدند و اعتقاد حاصل کردند که ایرانیها خیلی زود در برابر قدرت فراوان عراقیها که درباره آن نیز مبالغه شده بود شکست خواهند خورد. همچنین معتقد شدند که ایرانیان عرب علیه [امام] خمینی خواهند شورید و طرف عراق را خواهند گرفت و به این باور رسیدند که جنگ، سریعترین وسیله برای اشغال کرسی رهبری در خلیج فارس و امت عربی است.

- عیب دیگری که درعراق مشاهده میشد، نداشتن عمق استراتژیک بود. تمام صادرات نفت این کشور متکی به معبر تنگی بود که وارد خلیج فارس میشود و یا به خطوط لوله های که از سوریه و ترکیه میگذرند و تحت تأثیر روابط سیاسی و اعمال خرابکارانه بوده اند.

- ایفای نقش سیاسی در داخل کشور به وسیله نیروهای مسلح عراق، ودخالت این نیروها در سیاست، آنان را در معرض تصفیه فرماندهان وافسران با کفایت (به دلایل امنیتی و عدم پیوستگی به صدام حسین رئیسجمهور و دلایل دیگر…) قرار داد. همچنین ملاحظه میشد که تعداد هیئتهای اعزامی از افسران عراقی به خارج از کشور به منظور تعلیم و آموزش، به شدت کاهش می یافت و این امر، نیروهای مسلح را از اندیشه های نظامی و روشهای آموزشی جدید در کشورهای پیشرفته،محروم ساخت. ظاهراً صدام از تأثیرپذیری افسران اعزامی از مشاهدات وتعلیمات خارجی هراس داشته است، به همین دلیل حتی همان گروه اندکی نیز که به خارج اعزام شده و به کشور بازگشته بودند، مورد استفاده قرار نگرفتند تا آموزشها و تجربیات خود را منتقل کنند.

- این روش امنیتی و پلیسی حکومت عراق در درون تشکیلات قوای مسلح، روح فرماندهی و ابتکار عمل را در افسران و فرماندهان کُشت وهمین میتوانست دلیل جابه جایی و تغییرات فراوان فرماندهان عراقی درمراحل مختلف جنگ باشد. گفته شده که اوایل جنگ بیش از 300 افسر بلندپایه به اتهام اهمال در اجرای مأموریت و عدم کفایت، از سمتهای خود برکنار شدند و 15 فرمانده به اتهام خیانت بزرگ اعدام شدند. برخی تحلیلگران معتقدند صدام به منظور آن که ننگ شکست خود را در تحقق اهداف جنگ به گردن دیگران بیندازد، دست به این اقدامات زده است.

- بیشتر فرماندهان از سُنّیهای موصل و تکریت و اکثر سربازان از شیعیان بودند. با این که این امر تأثیر مهمی در اجرای عملیات رزمی نیروها نداشت، اما نشاندهنده سیاست طائفه گری فرماندهان عراقی واولویت "عوامل سیاسی" بر "کفایت نظامی" در انتخاب فرماندهان بوده است.

- نیروهای عراقی در زمینه آموزش و مانوری که کفایت و توانمندی نظامی لازم را برایشان به ارمغان بیاورد، کم مایه بودند. عراق سلاحهای پیشرفتهای در اختیار داشت اما فاقد سیستم فرماندهی و کنترل پیشرفته بود، در حالی که سیستمهای جدید و مکانیزه فرماندهی و کنترل، عنصری مهم در اداره جنگها و عملیاتها و آموزشها و پشتیبانیهای فنی و ستادی و لجستیکی میباشد.

- در ابتدای جنگ، عراق از سیستم تسلیحاتی شرقی به سیستم تسلیحاتی غربی روی آورد و این امر تا اندازهای روی آموزش نیروها وپشتیبانی فنی آنها تأثیر گذاشت.

- سیستم اطلاعات و شناسایی عراق ضعیف و غیر پیشرفته بود و اساساً به جای آن که به منظور شناسایی و کسب اطلاعات از دشمن به کار گرفته شود، صرف استفاده های داخلی میشد.

- تجهیزات اعلام خطر سریع نزد عراق ضعیف بود.

- روش همکاری بین نیروی هوایی و پدافند هوایی ابتدایی و ناکافی بود.

- با اینکه عراق تجهیزات پدافند هوایی فراوانی داشت، اما سطح آموزش افراد پایین بود و این ضعف در عملیات بمباران رآکتورهای اتمی عراق بهوسیله نیروی هوایی اسرائیل که بدون هیچگونه واکنش پدافند هوایی یا نیروی هوایی عراق، انجام شد به وضوح دیده میشد.

- وجود تنش و تشنج بین گروههای عراقی (سنی، شیعه و کردها).



منبع و مأخذ:

جنگ عراق و ایران/ نویسنده عبدالحلیم ابوغزاله؛ مترجم نادر نوروزشاد

[url="http://rahrovan-artesh.ir/topic/830-نقاط-ضعف-و-قوت-ایران-و-عراق-از-نگاه-عبدالحلیم-ابوغ/"]منبع[/url]

[MR9 109,876]

با سلام - این کتاب که از سری کتابهای " جنگ ایران و عراق از نگاه دیگران "‌بحساب می آید و منتشره از سوی دفتر مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه ، در کل کتاب جالبی است ولی اطلاعات سیاسی و تاریخی نویسنده کتاب بسیار پایین است و در حدود 50 تا 80 درصد کتاب تا حدودی جانبدارانه نوشته شده است . ویرایش شده در تیر 93 توسط MR9

[bigdelimohamad9 3,137]

[quote]کمتر بودن تکیه عراق بر مستشاران خارجی نسبت به ایران. عراق زیرساخت لجستیکی با کفایت تری برای پشتیبانی از نیروهای خود نسبت به ایران داشت.[/quote]
یه دنیا حرف پشت سر همین یه خط نهفته است و دقیقا به همین دلیله که من برای ارتش های لوکس و گرون قیمت خلیجی پشیزی ارزش قائل نیستم.

[iran_400 2,496]

[quote name='arash666' timestamp='1404812272' post='391310']
- کمتر بودن تکیه عراق بر مستشاران خارجی نسبت به ایران. عراق زیرساخت لجستیکی با کفایت تری برای پشتیبانی از نیروهای خود نسبت به ایران داشت.
[/quote]

شاید اشتباه ترجمه شده فکر نمیکنم نویسنده همچین حماقت و دروغی رو در کتابش وارد کرده باشه

[quote]
- بیشتر فرماندهان از سُنّیهای موصل و تکریت و اکثر سربازان از شیعیان بودند. با این که این امر تأثیر مهمی در اجرای عملیات رزمی نیروها نداشت، اما نشاندهنده سیاست طائفه گری فرماندهان عراقی واولویت "عوامل سیاسی" بر "کفایت نظامی" در انتخاب فرماندهان بوده است.
[/quote]

جالبه