شهر نوش آباد

[daria 24]

[color=darkblue]سلام
اين تاپيكو هم مثل تاپيك دقيانوس با هدف معرفي يكي از مكان هاي تاريخي كم تر شناخته شده ي كشور درست كردم.راستي بابت تكراري بودن بعضي مطالب عذرخواهي مي كنم

شهر زيرزميني نوش‌آباد ؛
دردانه بافت‌های تاريخی
8 كيلومتري شمال كوير، در شمال غربي استان اصفهان، از توابع آران و بيدگل فرهنگ، شهري است كه در دل آن تاريخ مي‌تپد.
شهر نو‌ش‌آباد يا به قول نوش‌آبادي‌ها «اوئي‌ما» شهر 3 طبقه زيرزميني با وسعت 200 هكتار كه از كهن‌ترين شهرهاي خطه كوير فلات مركزي ايران است بيش از 100 اثر باستاني را از فيروزه‌اي معماري دوران اسلامي تا شير و خورشيد تاريخ پهلوي را در خود جاي داده است.
شهري كه تا امروز 21 اثر آن در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده و 15 پرونده ديگر هم تكميل و به شوراي استان اصفهان فرستاده شده است.
نوش‌آباد با بافت منسجم و پويا دردانه بافت‌هاي كشور به حساب مي‌آيد و امروز خيلي‌ها مثل انجمن دوستداران آثار تاريخي و مفاخر نوش‌آباد براي معرفي آن تلاش كرده‌اند.
يكي بود... يكي نبود...
مي‌توان ادعا كرد معماي بود و نبود اين شهر زيرزميني را يكي بود...يكي نبود... مادربزرگ‌هاي نوش‌آبادي گشود؛ از همان روزهاي كودكي كه قصه شهري تو در تو با بازار و اتاق‌هاي چند طبقه و دالان‌هاي دراز را روايت مي‌كردند، بالاخره امروز نوادگان آنها در انجمن دوستداران رهسپار شدند تا گره از راز اين شهر زيرزميني بگشايند.
نوش‌آباد
شهر زيرزميني نوش‌آباد تونلي دست‌كن با فضايي معماري است كه در عمق 3 متري زيرزمين قرار گرفته است؛ اين شهر وقتي اهالي در حال كندن زمين بودند كشف شد و نخستين فصل از كاوش‌هاي باستان‌شناسي آن مشخص كرد شهر زيرزميني در دوره‌هاي اسلامي مورد استفاده قرار مي‌گرفته است و به احتمال فراوان؛ پناهگاه مردم نوش‌آباد بوده است؛ اما اكنون بخش‌هايي از اين معماري دست كن در فاضلاب غرق شده است.
نوش‌آباد، شهري 3 طبقه است كه طبقه اول آن در عمق 3 متري و طبقه دوم آن در عمق 16 متري از سطح زمين ساخته شده است. ارتفاع هر طبقه حدود 180 سانتيمتر است. باتوجه به محدود كردن كاوش‌هاي صورت گرفته در اين شهر زيرزميني هنوز وسعت دقيق آن مشخص نيست؛ اما با توجه به دالان‌هاي تودرتو وسعت اين شهر و فضاي اطراف آن را چندين هزار متر مي‌دانند. طبقات مختلف اين شهر با چاه‌هاي عمودي به هم متصل مي‌شود و دركنار اين چاه‌ها سنگ آسياب قرار داشته كه به وقت پايين رفتن سر آن را مي‌پوشانده است؛ مي‌گويند: اگر غريبه‌اي وارد اين شهر مي‌شد بيرون آمدنش امري محال بود.
نتايج يك ماه كاوش در شهر زيرزميني نوش‌آباد مشخص كرد شهر زيرزميني با 3 طبقه سازه از دالان‌ها، پلان‌ها و فضاي مختلفي تشكيل شده است؛ همچنين يكي از ورودي‌هاي اصلي اين شهر با 43 پله بعد از گذشت از طبقه اول و دوم به طبقه سوم در عمق 18 متري از سطح زمين مي‌رسد.
مي‌توان گفت نوش‌آباد شهري است با راهرو، اتاق و طاقچه‌هايي كه هنوز جاي تيشه سازندگان بر آنان نمايان است و دالان‌ها و فضاهاي تودرتوي اين شهر كه، خود، معما است، كار تهويه هوا را انجام مي‌دهند و از اين رو مشكل تنفسي در اين شهر وجود نداشته است.
عمر شهر زيرزميني چقدر است؟
از فصل اول كاوش‌ باستان‌شناسي علاوه بر كشف بقاياي معماري اين شهر قطعات سفالين و دوپي‌سوز براي روشن كردن فضاها وجود دارد كه قدمت آن به دوران ساساني تا دوران اسلامي و صفويه مي‌رسد. بررسي‌ها نشان داده اين اثر تاريخي در دوران ساساني كنده شده و استفاده از آن در دوران اسلامي گسترش يافته و تا دوره صفويه ادامه داشته است.
از نكات منحصربه‌فرد اين اثر تاريخي آن است كه تا امروز در هيچ‌يك از محوطه‌هاي باستاني كشور معماري دست‌كن با چنين وسعت و عظمتي وجود نداشته است؛ از اين‌رو توجه به اين بافت تاريخي مي‌تواند نكات بسيار جالبي را از نوع معماري خاص كه در سطح جهان به معماري دست‌كن معروف است روشن سازد و كارشناسان جهاني را كه به كاوش در معماري دست‌كن علاقه دارند به ايران بكشاند.
انجمن دوستداران آثار تاريخي و مفاخر شهر نو‌ش‌آباد
اين انجمن با هدف حفظ، نگهداري و مراقبت از سلامت اثر، بازديد كارشناسان و متخصصان حفظ و احيا، ارجاع و پيگيري مسائل و مشكلات يافته شده در بازديد و مرور اقدامات قبلي كه در رابطه با مرمت اثر صورت گرفته است سال 82 تشكيل شده و مطرح كردن شهر زيرزميني نو‌ش‌آباد را با جديت پيگيري كردند.
اين انجمن براي نخستين‌بار در كشور به تهيه شناسنامه سلامت آثار تاريخي اقدام كرده است. گزارش زير حاصل تلاش و خون‌دل‌ خوردن‌هاي انجمن دوستداران آثار تاريخي و مفاخر شهر نوش‌آباد است كه به بررسي موانع و مشكلات شهر زيرزميني براي توسعه آن پرداخته و بر اساس ضرورت‌هاي مطرح شده، راه‌حل ارائه كرده‌اند.
بررسي موانع و چالش‌هاي شهر زيرزميني
نظر به اينكه شهر زيرزميني قابليت ويژه‌اي براي توسعه گردشگري نوش‌آباد و كاشان به شمار مي‌رود مي‌توان از آن به عنوان محور توسعه گردشگري ياد كرد؛ بنابراين برداشتن موانع و مشكلات آن، آينده‌اي روشن را براي نوش‌آباد ترسيم مي‌كند.
يكي از خطرات اصلي كه اين شهر زيرزميني را تهديد مي‌كند ريزش فاضلاب شهري به داخل اين اثر ملي است كه در سومين فصل كاوش براي باستان‌شناسان مشكلات فراواني را ايجاد كرده و باعث توقف حفاري‌ها شده است.
نشست فاضلاب به درون فضاها باعث افزايش رطوبت و آسيب ديدن ديوارهاي دالان و محلي براي رشد حيوانات و حشرات مختلف شده است.
حفر چاه‌هايي با عمق پايين‌تر از شهر زيرزميني براي منازل مسكوني كه در مسير كاوش هستند امري ضروري به حساب مي‌آيد تا كاوش‌ها ادامه پيدا كند؛ همچنين تهيه طرح مرمت اضطراري براي حفاظت شهر زيرزميني از سوي كارشناسان خبره، ضروري به نظر مي‌رسد.
با پيگيري انجمن دوستداران از سوي شهرداري نوش‌آباد زميني در خروجي شهر زيرزميني براي ساخت مكان براي اسكان موقت گردشگران آزادسازي شده است؛ همچنين براي جلوگيري از رفت و آمد ماشين‌هاي سنگين در مناطق كاوش كه موجب بروز شكاف‌هايي در سقف شهر زيرزميني شده اقداماتي صورت گرفته است؛ همچنين در ورودي‌هاي شهر زيرزميني مخزن‌هاي آب‌انبار وجود دارند كه از اين فضا براي نشست موقت گردشگر به عنوان سالن انتظار استفاده شود كه مرمت آن ضروري به نظر مي‌آيد.
*ما نوش‌آبادي‌ها معتقديم زيرپوست شهرما تاريخ نفس مي‌كشد و روز به روز به دليل وجود مشكلات فراوان مثل اختصاص اعتبار محدود، نبض اين شهر تاريخي منحصربه‌فرد كند مي‌شود. ما نوش‌آبادي‌ها معتقديم شهر، نيازمند طرح جامع مرمتي است و بايد كارشناسان خبره، نقشه و فنون مرمتي را در آن، هرچه زودتر به كار گيرند.
ما از متوليان آثار تاريخي درخواست مي‌كنيم براي آسان‌سازي ورود و خروج گردشگران، راه ورودي و خروجي مشخصي ايجاد كنند.
ما نوش‌آبادي‌ها خواستار توجه به اين اثر منحصر‌به‌فرد و دردانه استان هستيم.
www.hakhamaneshian.ir

شهر زیر زمینی(اویی)که در زیر بافت شهر نوش آباد بصورت دست کن ایجاد شده و چندین هزار متر وسعت دارد از عمق 4متری تا عمق 18متری زمین فضاهای متعددی از جمله اطاق راهرو و چاهها و کانالهای زیادی برای در امان ماندن از دست اشرار کنده شده است.این معماری بی نظیر با این شکل ساختاری در جهان منحصر به فرد بوده و تاکنون با توجه به آثار به دست آمده در کاوش های باستان شناسی قدمت آن به قبل از اسلام بر می گردد که در دوره های مختلف تاریخی کاربرد نظامی و دفاعی داشته است.این مجموعه به لحاظ سیستم دفاعی و پناهگاهی آن تا سال 1381 هیچ اطلاعات مستندی از آن در دست نبود و به دخمه های اسرار آمیز شهرت داشت.
راههای ورود به داخل این مجموعه از طرق مختلف و به شکل مخفی در منازل یا داخل قلعه خشتی در مجاور شهر و یا محلهای پر جمعیت و داخل کانالهای پایاب هایی که از زیر خانه ها و برای گذر آب قنوات ایجاد شده،چاههای داخل مساجد و باغها و بازارها و هر جایی که در زمان حمله دشمن امکان دسترسی سریع و فرار ساکنین را فراهم می نموده ،ایجاد شده است.در بعضی منازل قدیمی که در قسمت مطبخ خانه آن چاهی برای ورود به این فضاها حفر نموده و در دهانه چاه را با تنور به طرز ماهرانه ای پوشانده و انتهای تنور که در دهانه چاه قرار گرفته را با تابه گلی مسدود و روی تابه را خاکستر ریخته ودر مواقع اضطراری افراد از داخل تنور وارد شهر زیر زمینی شده و دوباره انتهای تنور را مسدود به شکلی که هیچ اثری از ورودی به اویی ها معلوم نمی شود.در طول مسیر شهر زیر زمینی اطاقهایی به ابعاد مختلف برای اسکان موقت حفاری کرده اند.
در بدنه اطاقها تعدادی تاقچه مشاهده می شود.هر اطاق 180سانتی متر ارتفاع دارد.افراد داخل اویی برای استراحت و در امان ماندن از دست دشمن تمهیدات زیادی را به کار بسته اند تا حتی در عمق 18 متری زیر زمین هم مورد حمله دشمنان قرار نگیرند. اطاقها به شکل تو در تو و با راهروهای زاویه دار که دید مستقیم را با فضای بعدی از بین می برد،ساخته شده است. در 20سانتی متری زیر سقف و به فاصله 1متر در تمام بدنه اطاقها حفره هایی برای قرار دادن چراغهای پیه سوز جهت تامین روشنایی فضاها تعبیه گردیده است.چندین پیه سوز به دست آمده با قدمت 700سال حکایت از این ماجرا دارد.
در زیر سقف راهرو ها و اتاقها آثار لبه تیز کلنگها به خوبی مشاهده می شود. به لحاظ سختی زمین منطقه ،این فرضیه را تقویت می کند که وسایلی که برای حفاری استفاده می کردند،سر آنها از جنس الماس باشد. در بدنه دیوار اطاقها و در بعضی از آنها چاهکهایی مشاهده می شود که به سختی می توان وارد آن شد ،که ارتفاع این چاهکها 3تا 5 متر می باشد که راه ارتباطی به طبقات بعدی است.
در دهانه هر چاهک تعدادی قلوه سنگ و یک تحته سنگ به اندازه دریچه چاهک قابل رویت است که در مواقع احساس خطر یا ورود هوای آلوده یا دود به طبقات با تخته سنگ دریچه را مسدود و یا اگر دشمن قصد ورود به فضاها را داشته با سنگها که حکم وسایل و ابراز دفاعی را می کرده بر سر مهاجمین می کوبیدند.راههای ورودی به طبقات بعدی طوری حفاری شده که هر کس قصد ورود به فضاها را دارد ناگزیر باید از پایین به بالا حرکت کند که قدرت دفاعی افراد مهاجم را به صفر می رساند و این ساختار دفاعی به گونه ای است که تسلط کافی را برای مقابله با دشمن فراهم می کند.هر فضا شامل چندین اطاق و راهرو و توالت می باشد که راهروی ورودی به این فضاها که برای پناه حداقل 10نفر می باشد و در وسط راهرو اصلی درست در قسمت پیچ راهرو،سکویی کنده شده که محل نشستن نگهبان می باشد.کار نگهبان کنترل خروج و ورود افراد و اعلام خطر و شناسایی دشمن می باشد .
در زمانی که نگهبان در این قسمت قرار می گیرد دیگر افراد داخل مجموعه با خاطری آسوده به استراحت می پردازند تا اینکه اعلام خطری از سوی نگهبان داده شود.که باز در انتهای این مجموعه راهی از طریق چاهکی مخفی برای فرار به طبقات بعدی اندیشیده شده است.برای معطل نگه داشتن دشمن و ایجاد ترس و وحشت بر دل دشمنان تله های فیزیکی زیادی بر سر راهشان ایجاد می کردند از جمله اینکه در وسط اطاقها چاههای بسیار عمیقی وجود دارد که با تخته سنگی که در وسط آن دستکهایی قرار دارد و روی آن را با خاک می پوشاندند و به لحاظ تاریک بودن فضا و عدم دید کافی با قرار گرقتن دشمن روی تخته سنگ ،سنگ دوران شده و دشمن را به قعر چاه می فرستاده.یا اینکه راههای گریز زیادی را به صورت راهرو پیچ در پیچ ایجاد کرده که به محض ورود به آن وارد فضاهای تو در تو شده و دور خود دور زده دیگر مسیر اصلی به لحاظ همشکل بودن راهرو ها قابل تشخیص نمی باشد و دشمن را سرگردان می کردند.
با توجه به تو در تو بودن فضاها هیچ گونه مشکل تنفسی احساس نمی شود و این یکی از شگفتی های داخل این مجموعه می باشد.افراد تا زمانی داخل اویی ها می ماندند که از برقراری امنیت داخل شهر اطمینان حاصل می کردند.هوای داخل از طریق چاهایی که به صورت غیر مستقیم به سطح زمین مرتبط بوده تامین می شود.خمره ایی که هم از داخل هم از بیرون لعاب داده شده و به صورت گلهای بر جسته و منقوش می باشد در داخل فضاها کشف شده نشان از آن دارد برای نگهداری روغن چراغ و یا آذوقه کاربرد داشته است.آب مصرفی و شرب ساکنین داخل شهر زیر زمینی توسط راههای مخفی که به پایابهای مرتبط به رشته قنات ها بوده و از زیر زمین می گذرد تامین می کردند.این فضاها نه تنها در سطح زیرین شهر گسترده شده تا حصار بیرون شهر و حتی شهر تاریخی و تالار نیاسر راه دارد.راههای مختلف دیگری به برون شهرنوش آباد از زیر زمین مشاهده شده که به چاههای داخل قلاع اطراف شهر مرتبط می باشد.
http://www.govahiname.ir/3783/index.php?Page=definition&UID=30238[/color]

[color=darkblue]ادامه ي مطلب و عكس ها باشه براي فردا[/color]