بسم الله الرحمن الرحیم از زمان آغاز به کار حزب کمونیست در چین در سال 1949 شوروی سعی کرد حمایت های گسترده تسلیحاتی از این کشور بکند. بخصوص در زمان جنگ کره و با تحویل جنگده های میگ 15 باعث کاهش تاثیر گذاری بمب افکن های استراتژیک آمریکایی در این جنگ شد. چینی ها از فرصتی که روس ها در اختیار اونها گذاشتند سعی کرد بهترین استفاده را بکند و محصولات کپی شده را خود به طور گسترده به فروش برساند. بعد از فروپاشی شوروی در سال 1991 چین به برخی محصولات پیشرفته این کشور مثل سوخو 27 و سوخو 30 که دو موتوره بودند و از قابلیت اطمینان و امکانات پروازی بیشتری بودند علاقمند شد و با نمونه برای از آن ها جنگنده های جی 11 و جی 16 و جی 15 را ساخت.                          اما مطالعات موسسه رویال یونایتد سرویس نشان می دهد الان دیگه چین برای توسعه صنایع هوایی خود به روسیه نیاز ندارد و از این کشور جلو زده. به گفته تحلیل گران چین از وضعیت وابستگی به محصولات روسی عبور کره و الان توانایی دارد در بسیاری از زمینه های تولید جنگنده و سنسورها از روسیه بهتر عمل کرد. و با توجه به کاهش بودجه نظامی روسیه و ضعف های ساختاری صنعتی بعید هست روسها بتوانند این فاصله را پر کنند. هر چند همچنان چینی ها موتورهای توبوفن را از روسیه وارد می کنند اما سرمایه گذاری کلان آنها در موتورهای WS-10 و WS -15 نشان دهنده تلاش انها برای پیشی گرفت از روسیه در این جهت است.   موتور ws10 دلایل پیشرفت چین در زمینه تولید جنگنده در مقایسه با روسیه را می توان به صورت زیر دانست: 1- بودجه نظامی چین که بیش از 2 برابر بودجه روسیه هست. 2- گسترش صنایع الکترونیک غیر نظامی در این کشور که خیلی از تکنولوژی های غربی را توانسته وارد چین بکند. 3- سرمایه گذاری زیاد چینی ها برای جاسوسی صنعتی و مهندسی معکوس 4- تحریم های غرب بر ضد روسیه که اجازه دسترسی روسیه به برخی سنسورها را نمی دهد. البته به این معنا نیست که ارتش چین از برتری کامل در مقابل روسیه برخورد دار هست بلکه روسها با تولید محصولاتی ماننده میگ 31 توپولف 160 و 22و سوخو 25 محصولاتی را تولید کردند که در چین هیچ معادلی ندارد و از طرفی شرکت انها در جنگ روسیه و تقابل با فن آوری های غربی یک تجربه و مزیت غیر قابل انکار برای انها فراهم کرده. این در حالی این که تجربیات ارتش چین در این زمینه صرفا به برگزاری مانور با سایر یگان ارتش خودش محدود می شود. همچنین روسها در زمینه صادرات جنگنده بسیار موفق تر عمل کردند. میگ 31 و توپولوف 160 از شاهکارهای شوروی و جنگ سرد با توجه به فرسوده شدن ادوات نظامی که کشورهای متحد شوروی از این کشور خریداری کردند و به دنبال محصولات غربی هم نیستند به وضوح تمایل انها برای بروز رسانی ادوات خود با تجهیزات چینی به جای روسی قابل مشاهده هست . دلایل برتری جنگنده های چینی 1- استفاده گسترده از مواد کامپوزیت : نسل های جدید جنگده های جی 11/جی 15/جی 16 به طور واضح از مواد کامپوزیت بیشتری نسبت به همتایان روس خود بهره برده اند و این مسئله باعث کاهش وزن و افزایش مانور پذیری انها می شود و از طرفی شرکت شیان چین با کمک چاپگرهای ه بعدی و مواد کامپوزیت توانسه قطعاتی برای هواپیمای  Y-20   تولید کند .   Y20 هواپیما ترابری چین    2- رادارهای ارایه فازی فعال : توانایی ردیابی دشمن و تحت نظر گرفتن اون یک برتری تعیین کننده برای هر خلبان در جنگهای هوایی هست. برای همین یک رادار با تکنولوژی برتر می تواند مزیت های زیادی فراهم کند رادار IRBIS-E نصب شده روی جنگنده سوخو 35 روسیه یک رادار بسیار پر قدرت هست که گفته شده جنگنده ای مثل اف 16 را می تواند از فاصله بیشتر از 250 کیلومتری شناسایی کند اما استفاده از ابلیت های این رادار سبب می شود که در همان ابتدا حضور آن افشا شود. چون این رادار یک رادار ارایه فازی غیر فعال است . اما رادارهای ارایه فازی فعال می توانند دقت بیشتر و روشهای جستجوی بهتر را برای خلبان فراهم کنند. اما بزرگترین مزیت رادارهای ارایه فازی فعال دشوار بودن تشخیص حضور آنها می باشد. ایالات متحده بیشتر از دو دهه هست که از رادارهای ارایه فازی فعال در ناوگان خود استفاده می کند و این در حالی است که روسیه دو رادار برای پکفا و میگ 35 توسعه داده بررسی رادار جنگنده میگ 35 نشون میده که هنوز از بلوغ کافی برخوردار نیست ( شاید برای همین مصری ها دنبال این هواپیما نرفتن) و برای رادار پکفا هم اطلاعات خاصی تا به حال ارائه نشده  و این در حالی است که چینی ها روی جنگنده های های خود به طور گسترده در حالت استفاده از رادارهای ارایه فازی هستند و با توجه به جاسوسی هایی که چین از صنایع غربی کرده احتمالا این رادارها در برخی مشخصات مشابه نمونه های غربی عملکرد خواهند داشت. هر چند چین تا به حال از قابلیت ههای راداری ارایف فاری خود مطالبی منتشر نکرده. جدیدترین رادار ارایه فازی چین به رادارهای پهلو نگر دقت کنید   3- موشک های هوا به هوا : وجود یک موشک با توانایی جنگ BVR به طور واضح قدرت نیروی هوایی را در درگیری با اهداف دور دست افزایش می دهد. چینی ها دو موشک را برای این منظور در دست توسعه دارند اولین موشک PL12 هست که عی شد در اون از موشک AIM120C نمونه برداری بشه این موشک توانایی های بالاتر از موشک R 77  روسیه دارد . و موشک بعدی موشک PL15  هست که در اون سعی شده از موشک AIM120D نمونه برداری شود . همچین این کشور یک موتور دوپالسی برای این موشک طراحی کردند که در نزدیکی هدف هم بتواند سرعت خود را حفظ کند.                         موشک پی ال 15                                                                             موشک pl10 هر چند روسیه موشک های دوربردی مثل R33 و R37  هم در اختیار دارد که در ایالات متحده و چین نمونه های عملیاتی برای اونها وجود ندارد. موشک r33   زمانی روسیه با تولید موشک R73 رهبری دنیا در زمینه موشک های حرارتی کوتاه برد را در اختیار داشت اما الان با توجه به تولید موشک های جدید PL10 و AIM9X در چین و ایالات متحده که مجهز به تکنولوژی تصویر ساز هستند روسیه هیچ معادلی در اختیار ندارد. 4- تولید هواپیماهای رادار گزیر: هرچند خیلی اعتقاد دارند که جنگنده جی 20 چینی توانایی هایی برای رقابت با اف 22 در اختیار ندارد اما واقعیت این هست که جی 20 اولین جنگنده نسل 5 هست که در خارج خاک امریکا توسعه پیدا کرده . جنگنده پکفا با اینکه به نظر می رسد از قابلیت مانور زیادی برخوردار است اما دارای ضعف هایی هم هست. ورودی هوا و سطوح کنترل کننده بزرگ و طراحی محل قرار گیری خلبان و نحوه استقرار موتور و همچین نحوه قرار گرفت IRST همه باعث افزایش سطح مقطع این هواپیما می شود. و این مسئله سطح مقطع ان را بالا  از اف 35 و اف 22 کرده . این هواپیما احتمالا از کیفیت ساخت بالایی برخوردار خواهد بود اما سطح مقطع اون از جی 20 هم بیشتر است. عکس های منتشر شده از جی 20 نشان می دهد دولت چین به مراتب تلاش های بیشتری برای بهبود مشخصات این هواپیما انجام داده. هر چند طرح جنگنده جی 31 چینی هم گسترش خوبی داشته و معلوم نیست که عملیاتی میشه یا نه     5- مهمات دقیق: در جنگ های نوین این ایده مطرح شده که  مناسب تر است هدف با یک یا دو بمب دقیق مورد اصابت قرار بگیرد تا اینکه با یک بمب بزرگ با قدرت تخریب زیاد به هدف حمله کرد. از طرفی تصاویر منتشر شده از جنگ سوریه نشان می دهد که تسلیحات روسی فاقد دقت زیاد در هدف قرار دادن سوژه ها هستند و این یا به دلیل ضعف سیستم گلوناس هست و یا هم به دلیل اینکه روسیه نتونسته یک غلاف هدفگیری مناسب برای جنگنده های توسعه بدهد. و این باهث شده در برخی موارد خلبان های روسی برای حمله به اهداف مدتی بالای ان پرواز کنند که به خوبی بتوانند هدف را شناسایی کنند و یا از بمب های هدایت تلویزیونی که نیاز به اپراتور هدایت کنند در SU24 و SU34 دارد استفاده کنند. درمقابل گزارش هایی در دسترس هست که نشان می دهد چینی ها به گسترده موفق یه ساخت غلاف های هدف گیری برای جنگنده های خود شده اند و از طرفی مهمات کوچک که دقت زیادی هم دارند را توانسته اند با این غلاف ها هماهنگ کنند. جدیدترین پاد هدفگیری چین   6- توسعه پهبادها: پهبادها ابزار ارزشمندی برای درگیری ها هستند شاید برخی از انها گران باشند اما اکثر انها هزینه عملیاتی پایی دارند و با توجه به استفاده از هوش مصنوعی در این قرن استفاده از انها در جنگ ها بیسار گسترده تر خواهد شد و حتی در برخی ماموریت ها جای هواپیماهای با سرنشین را هم خواهند گرفت. چین در دهه گذشته سرمایه گذاری بسیار زیادی در امر پهبادها کرده و بازار خوبی هم به دست اورده و الان طیف زیادی از انواع پهباد ها را تولید می کند. روسیه هم توانسته پهبادی مثل اوران را تولید کنه مه در سوریه و اکراین عملکرد قابل قبولی داشته و از طرف روی طرف اوختیک هم کار می کند ام به وضوح محصولات این کشور در حال حاضر از محصولات کشورهای مثل ترکیه و چین تنوع کمتری دارد. برخی از پهباد های رزمی چین منبع