مقدمه مترجم : به تقریب یکسال و پنج ماه پس از معرفی هویتزر چرخدار 2اس43/44 مالاوا روسی و مشخص شدن نسبی بیلان این سامانه توپخانه ای خودکششی در صحنه نبرد ، اکنون سامانه توپخانه ای مشابهی که محصول اوکراین بشمار می رود به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد. با این وصف باید متذکر شد که بدلیل ادامه جنگ دراوکراین ، بسیاری از مشخصات و قابلیتهای این هویتزر هنوز بصورت طبقه بندی محرمانه قرار دارد و تحلیل ها در مورد آن صرفاً براساس مشاهدات صورت گرفته و داده های منتشر شده توسط منابع اوکراینی ، روسی و غربی انجام شده است . به همین دلیل وجود اعداد یا موارد شبه برانگیز ، صرفاً برای ثبت در تاپیک آورده شده و ممکن است در آینده تایید یا رد شود... بوهدانا/نسخه یک / رژه نظامی روز ملی اوکراین - 2018 مقدمه : تنش‌های ژئوپلیتیکی و شکاف ظرفیت عملیاتی میدان نبرد میان طرفین درگیر به مانند آنچه که در صحنه درگیری هایی نظیر ارمنستان (ناگورنو-قره‌باغ 2020) و همچنین اوکراین دیده شد و می شود ، نیاز به توپخانه تحرک‌پذیر را به یک ضرورت اصلی تبدیل کرده و باعث شده تا محبوبیت این رده تسلیحات باردیگر افزایش پیدا کند . برهمین اساس ، بسیاری از کشورها ، طراحی و تولید سامانه های توپخانه‌ای روی پیکربندی هایی با تحرک بالا و استقرار سریع را به منظور مواجهه با تهدیدات ناگهانی و کاهش اثر تاکتیک های ضدآتشبار طرف مقابل در دستورکار خود قرار داده اندو همین مساله به نوبه خود الگوهای تامین مالی را تسهیل نموده و نهایتاً نمونه های ارزان تری برای بازار صادراتی بوجود آمده است. علاوه براین ، وجود شرایط انتقال فناوری ، زمینه ای را بدست داده تا تولید بومی کشورهای غیرسازنده نیز بتدریج تقویت شود . بنابراین ، مجموعه عوامل نامبرده درکنار کاهش قیمت قابل توجه سامانه های جنگ افزاری مذکور ، به نوعی تغییر آموزه ای جهانی را فراهم نموده که پیشتر بدین شکل دیده نشده بود. از سویی دیگر ، با آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022 و استفاده گسترده روسها از آتش توپخانه برای عقب راندن یگانهای اوکراینی و در سمت مقابل تلاش کیف برای ایجاد برابری در قدرت آتش ، ورود مهمات پرسه زن و پهپاد ها به منظور سرکوب آتش موجب شده تا طرف اوکراینی بسرعت در آموزه های قدیمی خود تجدید نظر بعمل آورده تا امکان تطبیق با صحنه نبرد فراهم گردد. بدین سان ، ارتش اوکراین نه تنها نمونه های غربی سامانه های توپخانه را به همراه مهمات برد بلند تهیه نموده بلکه بصورت بومی ، دست به طراحی و تولید سامانه های توپخانه ای با تحرک پذیری بالا , ماژولار زده است که به نوعی می توان آن را تلاشی برای تطبیق با صحنه نبرد فرض نمود. این مجموعه تلاش ها که به تولید و استفاده از هویتزر چرخدار بوهدانا منجر شد ، به شکل ذاتی نشانگر توجه برنامه ریزان نظامی اوکراینی به آموزه های رزم مدرن نظیر تحرک راهبردی ، جنگ شبکه محور و عملیات چندبُعدی است که با ماهیت پیکربندی های چرخدار تناسب دارد . این سامانه با قدرت آتش بالا ، قابلیت استقرار و ضداستقرار سریع ، قرار گیری در قالب شبکه فرماندهی و کنترل و همچنین تطبیق با تهدیدات هیبریدی اکنون می تواند بسرعت در نقطه مورد نظر مستقر شده ، اقدام به آتش نماید و سپس با جابه جایی سریع از آتش مقابل دشمن احتراز نماید. هویتزر خودکششی آکاتسیا نیروی زمین اوکراین / تیپ 92 تهاجمی / اوت 2023 پیش زمینه تاریخی با شکست ارتش اوکراین در سال 2014 و الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه ، و تبدیل شدن عملیات رزمی به تبادل آتش فرسایشی ، دولت کیف بصورت درصدد بازسازی و تقویت ارتش خود برآمد تا با تهدیدات امنیتی نوظهور و شبه نظامیان جدائی طلب مقابله کند. این تحول در گام نخست با افزایش بودجه دفاعی و اصلاحات ساختاری آغاز شد، به‌گونه‌ای که نیروهای مسلح اوکراین باید رفته‌رفته از یک ساختار قدیمی و عقب‌مانده به نیرویی تبدیل شود که بتواند با تهدیدات پیچیده منطقه‌ای روبه‌رو گردد. در این مسیر، آموزش نیروها و همکاری با کشورهای عضو ناتو یکی از ستون‌های اصلی بشمار می رفت و اوکراین با مشارکت در رزمایش های مشترک و برنامه‌های آموزشی با کشورهای غربی، مهارت‌های تاکتیکی، فرماندهی و توانایی‌های عملیاتی خود را تا سال ۲۰۲۲ به طرز چشمگیری بهبود بخشید. هویتزر خودکششی چرخدار 2اس22 بوهدانا ارتش اوکراین در صحنه نبرد https://aparat.com/v/jzopmo2 به عنوان مثال ، فرآیند اصلاح ساختار یگانی و ایجاد واحدهای تخصصی نظیر واکنش سریع ، دفاع منطقه ای موجب گردید تا ظرفیت عملیاتی ارتش اوکراین بصورت محسوس افزایش یافته و طبق برنامه از پیش طراحی شده می بایست به یک نیروی رزمی با قابلیت پاسخ سریع تبدیل شود. این مساله نه تنها در حوزه ساختاری بلکه در چهارچوب سخت افزاری نیز ادامه پیدا کرد بطوریکه طرح های متعددی برای ارتقای سامانه های ضد زره ، سامانه های راکت انداز توپخانه ای ، رادارهای ضدآتشبار و همچنین بهره‌گیری از پهپادها به‌عنوان عنصر شناسایی و هماهنگی در آتش توپخانه اجرایی شد تا توانمندی رزمی ارتش افزایش یابد. همزمان با این تحولات ، در نظام فرماندهی و کنترل نیز بازنگری شد تا نیروها بتوانند در شرایط پیچیده نبرد تصمیمات سریع‌تر و مؤثرتری اتخاذ کنند. این اصلاحات ساختاری و تاکتیکی باعث گردید ارتش اوکراین با وجود محدودیت منابع، بتواند در برابر دشمن بزرگ‌تر و مجهزتر، بازدارندگی بهتری ایجاد نموده و تجربه‌های ارزشمندی در عملیات‌های واقعی کسب کند. سند 2016 دولت اکراین با محوریت تبدیل ارتش این کشور به یک سازمان نظامی با استانداردهای ناتو پیش زمینه فنی : در سال ۲۰۱۶، دولت اوکراین سندی تحت عنوان بولتن دفاع استراتژیک را منتشر نمود که چارچوب اصلاحات نظامی باهدف اصلی نزدیک‌سازی شیوه رزم ارتش به استانداردهای ناتو را مشخص کرده بود. این اصلاحات شامل بازسازی ساختار فرماندهی و کنترل، آموزش نیروها، حرفه‌ای‌سازی یگان‌ها و ایجاد ساختارهای جدید برای مقابله با تهدیدات روسیه محسوب می گردید. اجرای این سند از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، گام‌به‌گام با همکاری با ناتو افزایش یافت، رزمایش‌های مشترک برگزار گردید و صنایع دفاعی داخلی شروع به تولید سامانه‌هایی مانند پهپادها و توپخانه کردند. نخستین نمونه عینیت یافته سند مذکور در حوزه توپخانه رقم خورد بطوریکه در جریان رژه نظامی سالانه ارتش اوکراین که در تاریخ بیست و چهارم اوت ۲۰۱۸ به مناسبت بیست‌وهفتمین سالگرد استقلال برگزار شد، یک هویتزر خودکششی جدید ۶×۶ با کالیبر ۱۵۵ میلی‌متر با شناسه 2اس22 بوهدانا در معرض دید همگان قرار گرفت. براساس اطلاعاتی که همان زمان در اختیار رسانه ها قرار گرفت ، این هویتزر چرخدار جدید که با استانداردهای ناتو انطباق داشت ، بر روسی شاسی کامیون کراز-63221 محصول شرکت اوکراین اوتو- کراز قرار داشت ، اتاقک خدمه حفاظت زرهی بیشتری را بخود می دید و با وزنی در حدود بیست و هشت تن ، یک قبضه توپ کالیبر 155 م.م با حداکثر برد شصت کیلومتر ( با خرج راکتی ) را با خود حمل می نمود. گذشته نمایی ( فلاش بک ) به جنگ 2014 بلافاصله پس از شروع درگیری‌ها در منطقه دونباس به سال 2014 ، واحدهای توپخانه به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تهاجمی و تدافعی برای دوطرف مبدل شد. ارتش روسیه از همان ابتدا با استفاده از آتش توپخانه سنگین و موثر برای پیشبرد عملیات خود استفاده می کرد و خطوط دفاعی ارتش اوکراین زیر آتش پرحجم واحدهای توپخانه روسی قرار داشت که تعداد آن به صدها مورد می رسید . هویتزر 2اس3 آکاتسیا ارتش اوکراین / رژه روز ملی -2018 بعنوان مثال در تابستان ۲۰۱۴، پس از شروع درگیری‌ها در مناطق دونتسک و لوهانسک، واحدهای توپخانه ارتش روسیه از داخل خاک خود به‌طور مکرر اهداف نظامی اوکراین را هدف قرار می‌دادند بطوریکه آتشباری توپخانه از اوایل ژوئیه تا سپتامبر همان سال ، در صدها مورد از نقاط مرزی وارد اوکراین رخ داد و میلیون‌ها گلوله توپ و راکت به مواضع نیروهای اوکراینی شلیک می شد تا علاوه بر پشتیبانی نظامی از شبه نظامیان طرفدار روسیه بعنوان ابزار فشاری بر ارتش اوکراین جهت عدم واکنش آنها مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین توپخانه ارتش روسیه در این جنگ به‌عنوان هسته قدرت آتشی عمل می نمود تا مسیر پیشروی نیروهای جدایی‌طلب را تثبیت کند. سازمان رزم ارتش اوکراین یگانهای توپخانه متعارف و راکتی بخوبی قابل مشاهده هستند در سمت مقابل، ارتش اوکراین که در ابتدای درگیری‌ها به دلیل کم‌بودن حجم و تراکم آتش توپخانه عملیاتی و همچنین محدودیت مهمات، در ارائه پشتیبانی آتش لازم بشدت در تنگنا قرار گرفته بود از همان زمان مجبور شد سازمان رزم توپخانه‌ای خود را بزرگ‌تر و منسجم‌تر کرده تا بتواند به آتش روسیه پاسخ دهد. این مساله البته تنها به حوزه کمّیت محدود نگردید بلکه در سطح تاکتیکی نیز ادامه یافت ، بطوریکه ارتش اوکراین در اولین قدم ، توپخانه را در واحدهای کوچک‌تر و پراکنده‌تر تقسیم نمود تا نخست امکان حفاظت از سامانه ها در برابر آتش متقابل دشمن فراهم آمده و علاوه براین ، قابلیت تغییر سریع موضع شلیک نیز بوجود آید . هویتزر خودکششی شنی دار گِووزدیکا / تیپ 92 سوار-زرهی ارتش اوکراین این هویتزر در سال 2014 جمعی یگانی بود که تنها 5 دستگاه از آن یک گردان توپخانه را بوجود می آورد . هویتزر 2اس34 دومین مسیری که ارتش اوکراین بدنبال آن رفت ، استفاده فزاینده از پهپادهای شناسایی برای ثبت مختصات دقیق اهداف و اصلاح آتش توپخانه بود . استفاده گسترده از پهپادهای شناسایی ، چرخه کسب داده از شناسایی تا آتش را بسیار کوتاه‌تر کرد و دقت و اثربخشی آتش را افزایش داد و این در کنار توسعه سامانه های دیجیتال کنترل آتش ، زمینه ای را ایجاد نمود که درآن واحدهای توپخانه می‌توانستند داده‌های پهپادها، حسگرها و اطلاعات میدانی را با هم ترکیب کرده و بلافاصله برای محاسبه آتش به کار گیرند. سومین تصمیم که به نوعی مهمترین بخش راهبرد ارتش اکراین بشمار می رفت ، افزایش مستمر سطح آموزش واحدهای توپخانه بود تا خدمه‌ بتوانند سامانه‌های جدید و تاکتیک‌های پیچیده‌تر را به‌خوبی به‌کار ببرند.به همین دلیل تا پیش از تهاجم روسها، تمرکز بر دوره‌های پیشرفته فرماندهی و کنترل و آموزش کار با مهمات هدایت‌پذیر و مدرن باعث گردید توپخانه اوکراین بیلان بهتری را به نمایش گذارد. از سویی دیگر ، فرماندهان اوکراینی پس از جنگ 2014 بدین نتیجه رسیده بودند سیستم توپخانه روسی برای مقابله با تهدید روسها کافی نیست، به همین دلیل تا پیش از فوریه 2022 سامانه های توپخانه ای غربی وارد سازمان رزمی نیروی زمینی این کشور شد. هویتزر خودکششی کالیبر 152 م.م 2اس3 این هویتزرها تا سال 2014 همگی از خدمت خارج شده بودند ولی مجدداً بازسازی شده و در سال 2022 مجدداً وارد صحنه نبرد شدند همانند نمونه 2اس1 ، الگوی استتار این سامانه به رنگ سبز زیتونی با الگوی استتار دیجیتال/پیکسلی شامل شن زرد، قرمز آجری و مشکی بود آخرین بخش از راهبرد پنج مرحله ای ارتش اوکراین که به این مقاله ارتباط پیدا می کند ، تلاش کیف برای بومی سازی زنجیره تامین مهمات و همچنین طراحی نمونه های داخلی بود تا وابستگی به موجودی‌های قدیمی و کمک‌های خارجی کمتر شده و زمینه برای تولد بوهدانا بوجود آید . پی نوشت : 1- ادامه دارد .... 2- استفاده از مطالب برگردان شده به پارسی درانجمن میلیتاری،براساس قاعده " رعایت اخلاق علمی" منوط به ذکر دقیق منبع است.امیدواریم مدعیان رعایت اخلاق ( بخصوص رسانه های مدعی ارزشمداری ) بدون احساس شرمندگی از رفرنس قرار گرفتن بزرگترین مرجع مباحث نظامی در ایران ، از مطالب استفاده نمایند.