باشگاه زیر دریایی های خودکار؛ ورود عضو جدید . باشگاه زیر دریایی های خودکار؛ ورود عضو جدید .

[seyedmohammad 10,530]

بسمه تعالی 

182

 

باشگاه زیر دریایی های خودکار؛ ورود عضو جدید .

 

 

 

اشاره : در نوشته ی زیر آنهپاد به عنوان سرواژه " آب نورد هدایت پذیر از دور " ( اعم از سطحی و زیر سطحی ) و زهپاد به عنوان سرواژه ی زیردریایی هدایت پذیر از دور به کار میرود . 

 

غوص ترمیناتور : پی گیری روند توسعه ی تسلیحات در سال های اخیر نشان داده بود که ، پس از پهپاد ها، تسلیحات رباتیک پرنده، خودرو های زرهی بی سرنشین، تسلیحات رباتیک زرهی، و نیز شناور های بی سرنشین، دیر یا زود نوبت به زیر سطحی های بی سرنشین یا زهپاد ها نیز می رسید. در سال های گذشته ساخت زهپاد های کوچک، معمولا در ابعاد یک اژدر یا کوچکتر توسط کشور هایی چون آمریکا، انگلستان و سپس چین پیگیری شده بود. وظیفه این دسته از زهپاد ها معمولا جمع آوری اطلاعات اقیانوس شناسی که مورد استفاده زیر دریایی های سرنشین دار است و نیز اجرای عملیات های نظارتی بود. اما در سال های اخیر با داغ شدن عرصه عملیاتی زهپاد ها و به خصوص پس از پروژه بلند پروازانه پوزایدون که توسط روسیه پیگیری می شود، لیگ زهپاد های بسیار بزرگ (XLUUV) نیز در حال شکل گیری است.

از جمله شواهد و اخبار مربوط به جدی شدن رقابت تسلیحاتی در حوزه زهپاد ها می توان به، به دام انداختن زیردریایی بی سرنشین آمریکایی توسط چین در سال 2016 اشاره کرد. در سال 2016 خبری منتشر شد که یک کشتی نظامی چینی موفق شده است یک زیردریایی بی سرنشین (UUV) کوچک متعلق به نیروی دریایی آمریکا را در آب های غرب فیلیپین رهگیری و توقیف کند.

 

 

این نوع زیردریایی بی سرنشین امکان تجهیز به طیف وسیعی از سنسور ها جهت پایش محیط، جریان های آبی و دیگر شرایط اقیانوسی را داراست. این شناور دارای سیستم پیشران نبود اما دارای باله های متحرک بزرگی بود که به آرامی جهت و شناوری آن را در طی زمان تغییر می داد و در عمل مانند نوعی گلایدر زیر آبی عمل می کرد.

پس از این واقعه مقامات آمریکایی مدعی شدند که این زیردریایی در حال انجام ماموریت های روتین نظارت نظامی در آب های آزاد بوده است. این شناور غیر طبقه بندی شده بوده و ماموریت آن گردآوری اطلاعاتی بوده که در زمینه اقیانوس شناسی کاربرد دارد.

پس از این مورد نیز اخبار مختلفی پیرامون این دسته از جنگ افزار ها و فعالیت هایشان منتشر شده که از آن جمله می توان به خبری که در سال 2020 از سوی نیروی دریایی هند منتشر شد اشاره کرد:

نیروی دریایی هند کشتی های نظامی چینی را که دهها زهپاد را در آب های منطقه مستقر کردند زیر نظر گرفته است .

 

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی رسانه ها اطلاعات اقیانوس شناسی در حال انتقال توسط این زهپاد ها بوده است. چنین اطلاعاتی معمولا برای رزم زیردریایی بکار می رود که توسط عملیات های اطلاعاتی دریایی کسب می شوند.

 

 

بر اساس گزارش ها، چین در حال مستقر ساختن ناوگانی از زهپاد ها در منطقه اقیانوس هند است تا تحرکات در این منطقه را زیر نظر بگیرد. به گزارش تامیز هند، هندنیز متقابلا  شروع به عملیات های نظارتی و مراقبتی شدید در این منطقه کرده است.

 

پس از این بود که به مرور شاهد شکل گیری کلاس های توان مند تر و بزرگتری از زهپاد ها بودیم که به عنوان جدیدترین ترند در حوزه زیر سطحی ها در کشور های صاحب سبک و فناوری این حوزه در حال پیگیری هستند، کشور هایی که تعداد آنها از تعداد انگشتان یک دست تجاوز نمی کند.

یکی از مهمترین پروژه ها در این بخش پروژه اورکا از کمپانی بوئینگ می باشد که با طول حدود 15 متر در کلاس زهپاد های بسیار بزرگ قرار می گیرد.قبلا اطلاعاتی از این وسیله در تاپیک از پوسایدون تانهنگ قاتل ؛ رده ی جدید سلاح های راهبردی منتشر شده است.

 

 

پس از آن، مهترین پروژه ای که اطلاعاتی از آن منتشر شد، پروژه بلند پروازانه مانتا انگلستان بود که با حدود 30 متر طول عنوان بزرگترین زهپاد در حال توسعه دنیا را از آن خود ساخت.

علت این رقابت داغ ،البته بین تعداد محدودی از کشور ها، آن است که به رغم چالش ها و پیچیدگی های بیشتر ساخت زهپاد های کلاس بسیار بزرگ نسبت به پهپاد ها، واقعیت غیر قابل انکار آن است که با توسعه ی روز به روز هوش مصنوعی ، زیردریایی های رباتیک مسلح در حال ورود به میدان رزم هستند، همچنین محیط زیر سطح امکان اختفای بسار بیشتری نسبت به آسمان و یا سطح دریا فراهم میکند .منظور از چالش و پیچیدگی نیز عدم امکان ارتباطات بی سیم در زیر دریا به گستردگی این امکان در آسمان است . دلیل هم یک محدودیت فیزیکی ساده است ؛ امواج در آب دمپ میشوند . 

انگلستان با بستن قراردادی برای ساخت یک زیردریایی بی سرنشین کلاس بسیار بزرگ (extra-large uncrewed underwater vehicle) نشان داد که قصد ندارد از قافله عقب بماند. پس از روسیه با زیردریایی بی سرنشین اتمی پوسایدون و آمریکا با زیردریایی ارکا بوئینگ، انگلستان سومین کشوری بود که با مانتا (Manta) وارد لیگ زیردریایی های بی سرنشین بزرگ مقیاس شد، زیر دریایی که توان حمل و بکار گیری تسلیحاتی مانند اژدر را نیز داراست.

در اختیار داشتن یک XLUUV قابلیت مهمی را در اختیار نیروی دریایی انگلیس قرار می دهد، کشوری که دارای تسلیحات به خصوصی باشد شروع به تدوین انواع دکترین ها ، راهبردها و تاکتیک های مبتنی بر آن سلاح میکند . یعنی با ورود حتی یک فروند ازین وسیله به ناوگان زیر سطحی انگلستان ، ادبیات دفاعی این کشور دستخوش تغییرات و بهبودهای مهمی خواهد شد. همانگونه که پس از ساخت  این وسیله ، مالکیت آن به آنها امکان می دهد بیاموزند که چگونه از آن استفاده کنند؛خود پروسه  ساختن چنین زیرسطحی هایی نیز دستاوردهای عظیمی در برارد. زیرا ساخت چنین وسیله ای یک  یک چالش است که نیاز به غلبه بر موانع فنی بسیاری دارد .

آینده این حوزه می تواند به نفع پیشروان آن باشد که زودتر آموخته اند چگونه به طور موثر از این ابزار ها استفاده کنند.

گذشته از چالش های فنی ساخت ، استیو هال^[1] مدیر اجرایی  Society for Underwater Technology ^[2] معتقد است که چالش های دیگری نیز وجود دارد که این پروژه به نیروی دریایی انگلیس  کمک خواهد کرد که بر آنها فائق آید: XLUUV ها به نوعی قوانین بین المللی عبور و مرور را خواهند پذیرفت.

 توضیح آنکه قوانین دریانوردی بین المللی تنظیم شده اند تا در آب های آزاد از برخورد شناور ها جلوگیری کنند و اضافه کردن تسلیحات خودکار این قوانین را بیش از پیش پیچیده خواهد کرد. این وضعیت مشابه زمانی ست که ربات های مسلح پرنده (پهپاد ها) برای اولین بار شروع به پرواز در آسمان کردند. در چرخه فرماندهی پهپاد ها معولا انسانی حضور دارد که مجوز شلیک را صادر می کند، اما این مساله ممکن است برای یک زیردریایی کاملا خودکار کاربردی نباشد.

 

زیر سطحی S201 ساخت MSubs پایه ای برای توسعه ی  XLUUV جدید نیروی دریایی انگلیس خواهد بود.

 

این قرار داد به کمپانی انگلیسی  MSubs Ltd که بخشی از گروه صنعتی Submergence Group می باشد اعطا شده است. این کمپانی دارای سوابقی در ساخت زیردریایی های سرنشین دار در کلاس میدجت و همچنین زهپاد های^[3] بزرگ می باشد. از جمله مشتریان این کمپانی نیوی سیلز نیروی دریایی آمریکا می باشد، که شناور غوص گر ^[4]DCS جدیدشان در حال ورود به خدمت است. البته چنانچه گفته آمد ، زهپاد بزرگ خود نیروی دریایی آمریکا نیز با نام اورکا توسط بوئینگ در حال ساخت است.

یکی از بلند پروازانه ترین ویژگی های این زهپاد انگیسی این است که دارای برد بیش از 5500 کیلومتری خواهد بود. این مساله این نکته را متبادر می کند که این زیردریایی از پیشران الکترو دیزل یا مستقل از هوا^[5] استفاده خواهد کرد، چرا که به نظر نمی رسد برای رسیدن به چنین بردی استفاده از باتری به تنهایی کافی باشد.

اولین نمونه بر اساس افزایش مقیاس و خودکار سازی زیر سطحی سرنشین دار S201 ساخته شده توسط MSubs  توسعه پیدا خواهد کرد. اما کمپانی ، پیشنهاد طراحی زهپاد های بسیار بزرگ کاملا جدید را نیز ارائه کرده است که شامل ساخت نسخه بزرگتری از Moray ، دیگر زهپاد بزرگ این کمپانی، می باشد. Moray در نسخه فعلی دارای 25 متر طول، 70 تن وزن، و 100 متر قابلیت غوص روی ست. این زهپاد می تواند مانند یک زیردریایی معمول دریا نوردی کند و می تواند طیف وسیعی از ماموریت ها را از جمله، رزم ضد زیردریایی، مین ریزی و مقابله با مین، و حمله به شناور های سطحی را بر عهده بگیرد. همچنین قادر به اجرا ماموریت های نظارتی و جمع آوری اطلاعات است، و می تواند از عملیات نیرو های ویژه پشتیبانی کند. نقش مسلح به خصوصی که نیروی دریایی انگلیس در ذهن دارد هنوز به درستی روشن نیست، اما Moray دارای رویکردی در همان جهت مورد نظر نیروی دریایی برای زهپاد کلاس بسیار بزرگ آینده خود است.

 

Moray

 

کشور های چین، کره جنوبی و ژاپن نیز برنامه هایی برای توسعه زهپاد های بزرگ دارند، باید دید تا روسیه علاوه بر پوزایدون مهره دیگری را نیز وارد این عرصه خواهد کرد یا خیر.

 

اما آنچه در این روند غافل گیر کننده بود، نه ورود یک عضو جدید غربی به این لیگ کوچک، بلکه ورود عضو جدیدی بود که کسی انتظارش را نمی کشید. این عضو جدید نه چین بود، نه فرانسه، نه ژاپن، نه سوئد ...

در حاشیه مراسم الحاق 100 فروند قایق تندروی راکت انداز، این نیروی دریایی سپاه بود که برای اولین بار تصاویری از پروتوتایپی در حال تست از یک زهپاد کلاس بسیار بزرگ رونمایی کرد. اگر چه این تصاویر بسیار محدود بود و اطلاعات رسمی خاصی در مورد آن منتشر نشد، ولی این پروژه بازتاب قابل توجهی در میان کارشناسان و رسانه های حوزه نظامی داخلی و خارجی داشت.

در میان کارشناسان خارجی کامل ترین گزارش را H I Sutton که تخصصا حوزه زیردریایی ها را پیگیری می کنند و خصوصا اشراف کاملی بر پرونده زیردریایی های ایرانی دارد منتشر کرد؛ همین گزارش توسط بخش دفاع و امنیت مشرق ترجمه شده وبدون اشاره به نام نویسنده اصلی آن با اضافاتی در سایت مشرق منتشرشده است .

 

متن ساتن به نقل از فوربس به شرح ذیل است : 

 

زیر دریایی مرموزی که می تواند قابلیت های جدید مهمی را به توان نظامی ایران اضافه کند

 

در جریان مراسم الحاق 100 فروند قایق تندرو به نیروی دریایی سپاه تصاویری از نسخه در حال توسعه یک زهپاد منتشر شد که به نظر می رسد یک زهپاد در کلاس بسیار بزرگ باشد. این شناور می تواند قابلیت های جدیدی به توان رزم نا متقارن ایران اضافه کند. این همچنین بدین معنی ست که ایران به گروه ویژه با اعضای انگشت شماری خواهد پیوست که در آن تنها آمریکا و انگلستان زهپاد هایی در این کلاس دارند.

 

 

این زهپاد با زهپاد کلاس بسیار بزرگ اورکا ساخت بوئیگ، که برای نیروی دریایی آمریکا در حال توسعه است، از نظر کلاس ابعادی، و به ویژه پیشرانش الکترو دیزلی به سختی کاملا قابل مقایسه خواهد بود. البته همتای ایرانی ارکا قطعا بسیار ارزانتر خواهد بود.

اضافه شدن زهپاد های بزرگ می تواند جنبه ی جدیدی به توان اعمال قدرت نیروی دریایی سپاه اضافه کند و پرستیژ این نیرو را در سطح منطقه ارتقا بخشد. همچنین پیشران الکترودیزل موجب خواهد شد این شناور بتواند به برد قابل توجهی برسد. همچنین ابعاد بزرگ آن موجب می شود بکار بردن تسلیحات توسط آن امکان پذیر تر شود؛ از آن جمله می توان به توان مین ریزی اشاره کرد. با توجه به شرایطی که این زهپاد در آن دیده شد و نحوه هدایت آن توسط افرادی که بر روی آن نشسته بودند این شناور در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارد.

ایران سابقه قابل توجهی در ساخت زیردریایی های سرنشین دار کلاس میدجت و سبک دارد، ولی در مورد این زهپاد آنچه بیشتر چالش بر انگیز است، کنترل و اتوماسیون آن است. البته ایران تجربه هایی برای هدایت قایق های بی سرنشین مانند قایق راکت انداز (یا مهدی) را  داراست، اما البته هدایت در زیر آب با توجه به عدم امکان ارتباط الکترومغناطیس در زمان غوص، هدایت و اتوماسیون در زیر آب دارای چالش های ویژه خاص خود است.

البته خود آقای ساتن پیش ازین در جایی گمانه زنی کرده بود که زیر دریایی بی سرنشین ایرانی در مبنای غدیر خواهد بود ولی در مقاله ی اخیر از قول خود عدول نموده و آنرا یک سازه ی دیگر میداند . 

 

مشرق پس از ترجمه مقاله ی ساتن ، این زیردریایی  را سازه ای جدید و کاملا کوچکتر از زیردریایی های کلاس غدیر می داندو نسبت به سامانه پیشرانش آن نیزادعایی را مطرح نمی سازد. همچنین کاملا اشتباه آن را مرتبط با سخنان سردار سلامی در همایش قایق های تندرو می داند که گفته بود: باید به سوی تولید شناورهای بدون سرنشین حرکت کنیم.

در پایان نیز در باب اهداف احتمالی از توسعه چنین زهپادی می افزاید:

 

"طبیعتا در این مرحله نمی توان ماموریت خاصی را برای این شناور تعریف کرد و مشخصا نیاز به اطلاعات و تصاویر بیشتر از آن است اما با توجه به ماهیت وضعیت خلیج فارس و سابقه سپاه در این بخش می توان گزینه هایی مثل حمل اژدر یا حتی استفاده از آن به عنوان یک پلتفرم انتحاری سنگین برای حمله از پایین و ایجاد انفجار در حجم بالا و غرق کردن شناورهای سنگین را در خصوص آن پیش بینی کرد." 

 

 

لکن لازم به ذکر است که اولا سخنان سردار سلامی مرتبط با پهپاد ها و قایق های تندروی بی سرنشین و رزم مشترک این دو در قالب رزم شبکه محور بودهو ربطی به پروژه ی فوق الذکر ندارد . عبارت " استفاده از آن به عنوان یک پلتفرم انتحاری سنگین " نیز با توجه به هزینه ی ساخت چنین پروژه ای در صورت عدم حمل کلاهک اتمی ، قطعا توجیه ندارد .  

 

در بحث کنترل نیز مساله دیگری که وجود دارد آنکه، کنترل و هدایت این زهپاد مشابه آنهپاد های دیگر چون قایق راکت انداز بی سرنشین یا مهدی نمی تواند باشد و مقوله هدایت و کنترل در زیر آب کاملا مقوله دیگری ست. به دلیل عدم امکان انتشار امواج الکترومغناطیس در زیر آب، در زیر دریایی ها در زمان غوص امکان استفاده از سامانه های موقعیت یابی جهانی چون جی پی اس یا بیدو وجود ندارد، همین امر برای سامانه های موقعیت یابی محلی (LPS) نیز صادق است. لذا برای هدایت و ناوبری در زیردریایی ها از سامانه ای هدایت اینرسیایی، قطب نماهای گردش سنج[6]، اطلاعات آبنگاری و اسکن توپوگرافی بستر دریا استفاده می شود. همچنین از آنجا که امکان ارتباط ان لاین در فواصل دور در هنگام غوص وجود ندارد، این زیردریایی های بدون خدمه یا زهپاد باید دارای سطح بسیار بالایی از اتوماسیون و هوشمندی باشند. درواقع آنها نه عناصر زیر آبی هدایت پذیر از دور که بلکه زیردریایی های رباتیک هستند. به همین جهت در تصاویر منتشره نیز شاهد تست باسیم زیر سیستم ها ( احتمالا فرامین کنترلی زیر دریایی ) هستیم . 

 

در واقع ریشه های این پروژه را می توان در گفته های سردار تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه، در اسفند 97 یافت:

 

دریادار علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران درباره ورود این نیرو به حوزه ساخت و بکارگیری شناورهای زیرسطحی گفت: زیردریایی که ما دنبال آن هستیم، کلاس میدجت است که پیشرفته‌تر از زیردریایی غدیر باشد، مانند زیرسطحی فاتح و یا خلیج فارس که هم‌اکنون در وزارت دفاع در حال ساخت است را مدنظر داریم؛ البته یکی از در خواست‌های ما زیردریایی های فاتح و خلیج فارس است.

 

فرمانده نیروی دریایی سپاه درباره تسلیحاتی که در زیردیایی‌های سپاه بکارگیری می‌شوند، گفت: این زیردریایی‌های علاوه بر مجهز بودن به اژدر باید به موشک‌های کروز زیر سطح به سطح هم مجهز باشند، ضمن اینکه اولین بکار گیرنده موشک‌های کروز نصر (زیردریایی پرتاب) هم نیروی دریایی سپاه بود.

وی در پاسخ به سوالی مبنی درباره موشک زیر سطح به سطحی که چندسال پیش سپاه در یکی از رزمایش هایش از آن استفاده کرد، گفت: بنا داریم این موشک را در زیردریایی‌های خود بکار بگیریم اما فعلاً نمی‌توانم جزئیاتی از آن بیان کنم.

 

 

طبق آنچه در این مصاحبه آمده است، نیروی دریایی سپاه به دنبال زیردریایی در کلاس غدیر و لی پیشرفته تر می باشد، البته در خواست هایی برای زیردریایی های بزرگتری در کلاس فاتح را نیز برای آینده خود داشته است.

اما در مورد این زهپاد کلاس بسیار بزرگ بر اساس براورد ها و بررسی های صورت گرفته، این زهپاد نه یک سازه جدید با ابعاد تخمینی طول 10 متر و قطر بدنه 1.5 متر، که در واقع همان زیردریایی کلاس غدیر پیشرفته تری ست که سردار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه از آن سخن گفته بود. این زیر سطحی حاصل اعمال تغییراتی بر روی سازه زیردریایی غدیر است، از جمله حذف سازه بالایی و بخش برجک.

 

 

 

بخش حذف شده مذکور جزء بدنه و سازه اصلی زیردریایی نمی باشد، و صرفا بخشی الحاقی ست که از کاربرد های آن فراهم آوردن بستری جهت استقرار و سوار و پیاده شدن  خدمه در مواقع لازم است. نشانه دیگری که ما را به غدیر می رساند اثر توربولانس پروانه زیردریایی در نزدیکی سطح آب در پشت زیر دریایی ست. این اثر و حجم آن کاملا با اثر پروانه اصلی زیردریایی که بزرگتر است و نیروی رانش بیشتری تولید می کند و ضمنا در عمق بیشتری قرار می گیرد متفاوت است.

 

 

 

نمای دیگری از پروانه کوچک مذکور و بخش فوقانی سازه زیردریایی به رنگ سبز روشن که در زهپاد حذف شده است.

 

 دلایل این انتخاب نیز واضح است. در ایران بیش از 20 فروند زیردریایی میدجت غدیر ساخته شده است که همگی عملیاتی ست، خطوط تولید، قطعات یدکی، و تجهیزات تعمیر و نگه داری آن کاملا در دسترس است. و برای تولید آن نیاز به هزینه طراحی و توسعه برای ساخت یک سازه جدید نیست، بخش های سازه ای و پیشران آن نیاز به فرایند تست و توسعه جدید ندارد، مساله تبطیق سلاح آن از پیش حل شده است. علاوه بر این پلتفرم جواب پس داده ای را در اختیار قرار می دهد که پتانسیل فوق العاده ای جهت تبدیل شدن به یک زهپاد کلاس بسیار بزرگ دارد.

 

 

 

 

در مقام مقایسه مورای انگیسی مشابه غدیر دارای طولی حدود 30 متر است ولی قطر بدنه آن کمتر است، 2.2 متر در برابر 3 متر؛ در برابر وزن 70 تنی مورای زیردریایی کلاس غدیر می تواند تا حداکثر حدود 150 تن وزن داشته باشد. به ویژه با در دسترس قرار گرفتن فضای عرشه فرماندهی، فضاهای خالی مورد نیاز خدمه و حتی فضای مربوط به تدارکات مورد نیاز خدمه در غدیر، از این ظرفیت وزنی و فضای موجود در غدیر می توان جهت حمل سوخت و باتری بیشتر جهت افزایش برد عملیاتی و دوره غوص روی استفاده کرد، یا حتی سنسور ها و تجهیزات شناسایی و نظارتی بیشتری را در آن حمل کرد. در بخش تسلیحات نیز، کار انطباق انواع اژدر ها و حتی موشک کروز زیردریایی پرتاب (پروژه جاسک) پیش از این انجام شده است و نیاز به صرف زمان و هزینه های تحقیق و توسعه و تست های طولانی مدت و هزینه بر برای آن وجود ندارد. این میدجت توان حمل 2 اژدر 535 میلیمتری را داراست که با توجه به ابعاد و قابلیت های کف خوابی و پنهان کاری آن توان کشندگی قابل توجهی به آن می دهد. شلیک موشک های کروز زیر آبی پرتاب نیز علاوه بر قابلیت هدف قرار دادن اهداف سطحی، امکان حمله به اهداف ساحلی و زمینی را نیز در اختیار آن قرار می دهد.

 

نمای برش خورده میدجت غدیر

 

 

 

 

 

فضاهایی که با توجه به بی سرنشین شدن زیردریایی برای حمل باتری، سوخت و تجهیزات دیگر در دسترس قرار می گیرند

 

 

 

 

 

تست موشک کروز زیردریایی پرتاب نصر از زیردریایی غدیر در پروژه جاسک

 

 

همانگونه که گفته شد ساخت چنین پلتفرم پیچیده و گران قیمتی جهت استفاده انتحاری نه تنها به صرفه نیست که اثری از عقلانیت نیز در آن وجود ندارد. هدف از تولید چنین زهپادی که با توجه به ابعاد آن بزرگترین و سنگین ترین زهپاد جهان خواهد شد، در 2 بعد تدافعی و تهاجمی قابل بررسی ست.

 

در بحث ماموریت های تدافعی این زهپاد با توجه به عدم نیاز به تامین تدارکات برای خدمه، و نیز فضای قابل توجهی که جهت حمل باتری و سوخت در اختیار خواهد داشت، می تواند دوره های طولانی کف خوابی و غوص داشته باشد. این قابلیت ویژه منجر به عدم توانایی شبکه ISR دشمن در شناسایی و رهگیری آن می شود که از آن می تواند جهت ماموریت های شناسایی، نظارتی و جمع آوری اطلاعات و نیز در مواقع لزوم اجرای کمین بر ضد شناور ها و زیر سطحی های دشمن اقدام کند.

در بحث ماموریت های تهاجمی، مشابه پروژه زهپاد جدید انگلیس طیف وسیعی از ماموریت ها را می توان برای آن متصور بود، از رزم ضد زیردریایی گرفته تا حمله به تاسیسات ساحلی و زمینی دشمن - که با توجه به برد عملیاتی بسیار زیاد آن می تواند تبدیل به دست بلند نیروی دریایی سپاه شود – و حتی پشتیبانی از عملیاتی نیرو های ویژه.

اما یکی دیگر از شاخص ترین ویژگی های این زهپاد در بحث تهاجمی و قدرت آتش، به بخش دیگری از سخنان سردار تنگسیری باز می گردد:

 

وی در پاسخ به سوالی مبنی درباره موشک زیر سطح به سطحی که چندسال پیش سپاه در یکی از رزمایش هایش از آن استفاده کرد، گفت: بنا داریم این موشک را در زیردریایی‌های خود بکار بگیریم اما فعلاً نمی‌توانم جزئیاتی از آن بیان کنم.

 

این صحبت اشاره ای دارد به تست یک موشک خاص در نیروی دریایی سپاه، موشکی که تشابه قابل توجهی با پروژه ss-n-16 شوروی سابق دارا بود. این موشک سلاحی چند مرحله ای بود که می توانست ترکیب بالستیک زیردریایی پرتاب و اژدر یا کروز باشد. که در تاپیک سلاح های میان رده بدان پرداخته شده است.

 

ss-n-16

 

 

 

 

 

 

تصاویری از اولین تست این موشک توسط سپاه

 

 

 

  

موشک ss-n-16 در نسخه ای که استیت آخر آن اژدر بود می توانست به برد 100 کیلومتر برسد. علاوه بر برد بسیار بیشتر نسبت به اژدر های معمول، سرعت بسیار بالایی که این موشک اژدر را به شعاع 100 کیلومتری می رساند موجب می شد که فرصت فرار یا عکس العمل از دشمن سلب شود.

در بعد تهاجمی اما ،  علاوه بر بکار گیری به عنوان یک سلاح میان رده با مرحله آخر اژدر، با استفاده از این سلاح سپاه می تواند بر یک چالش دیگر نیز غلبه کند. بر کسی پوشیده نیست که یکی از ارکان قدرت سپاه توانایی آن در حوزه موشک های بالستیک است، و البته چه چیز وسوسه کننده تر از آنکه این توان را در عرصه زیر سطحی ها بتوان بکار گرفت. اما چالش عمده در این بخش برای سپاه در اختیار داشتن زیر سطحی است که توان پذیرش چنین موشک هایی را داشته باشند. در دنیا زیر دریایی هایی که توان پرتاب موشک های بالستیک را دارند زیردریایی های اتمی بسیار بزرگی هستند که وزن آنها حتی به ده ها هزار تن می رسد. دلیل این امر نیز 2 نکته است، اول آنکه این زیردریایی ها برای حمل و شلیک موشک های اتمی قاره پیما که ابعاد بزرگی دارند، در کاربرد استراتژیک و در جهت استراتژی تضمین ضربه دوم بکار می روند. دوم آنکه این موشک ها لازم است به صورت عمودی در زیردریایی حمل و لانچ شوند، لذا با توجه به ارتفاع این موشک ها، زیردریایی مذکور لازم است ابعاد بزرگی، خصوصا از جهت ارتفاع داشته باشد.

 

 

 

در روش های پرتاب افقی در دریچه اژدر البته قبلا کارهایی در حوزه موشک های کروز شده بود که معروف ترین نمونه آن موشک های کروز روسی زیردریایی پرتاب کالیبر می باشد که از زیردریایی های کلاس کیلو نیروی دریایی ارتش نیز قابلیت بکار گیری دارند. اما روش لانچ افقی از دریچه اژدر و تراجکتوری بالستیک موشک موشک ss-n-16 این امکان را می دهد که  سپاه بتواند از این زیردریایی ها اقدام به شلیک موشک  بالستیک کوتاه برد ( با حذف استیت آخر و یا جایگزینی آن با یک سر جنگی بزرگتر )  نماید . چیزی که البته در دنیا سابقه نداشته است و نیروی دریایی سپاه می تواند اولین یگان نظامی بکارگیرنده چنین سلاحی در دنیا باشد. حاصل آن سلاحی خواهد بود که از تحرک و پنهان کاری زیردریایی ها استفاده می کند، از سوی دیگر اما پدافند ضد آن بسیار دشوار تر از پدافند ضد موشک های کروز مادون صوت همچون کالیبر است. ابتکار فوق یعنی : "  استفاده از از شناور های مید جت برای حمل موشک های بالستیک به صورت افقی " ابتکاری درخشان و در صورت عملیاتی شدن یک سلاح تراز در راهبرد نبرد نامتقارن سپاه خواهد بود . 

همچنین با توجه به برد عملیاتی بسیار زیاد، که نسخه انگیسی در حال توسعه آن با ابعاد نسباتا مشابه دارای بیش از 5500 کیلومتر برد است، از یک سو و عدم نیاز به خدمه، موجب خواهد شد بدون فشار به منابع نیروی انسانی با تخصص بالا که توان کاربری یک جنگ افزار پیچیده همچون زیردریایی را داشته باشند، بتوان تعداد به نسبت زیادی از این زیردریایی را در برد های طولانی در انواع عملیات های نظارتی، ضد زیردریایی، ضد اهداف ساحلی توسط موشک های کروز و بالستیک بکار بست و آن را تبدیل به دست بلند نیروی دریایی در آب های بلند ساخت. یک توان کاملا استراتژیک در راستای تبدیل نیروی دریایی ایران به یک نیروی دریایی راهبردی.

 

منابع:

 

https://www.forbes.com/sites/hisutton/2020/03/05/royal-navy-to-get-first-large-autonomous-submarine/#445bd14e1f0b

 

https://www.newsweek.com/uk-navy-world-biggest-underwater-drone-1490759

 

https://www.defensenews.com/naval/2016/12/16/china-grabs-underwater-drone-operated-by-us-navy-in-south-china-sea

 

https://msubs.com/unmanned-submersibles/moray/

 

https://www.forbes.com/sites/hisutton/2020/05/29/mystery-submarine-may-reveal-a-major-new-capability-for-iran/#62193def1a80

 

 

 

 

---

[1] Steve Hall

[2] https://www.sut.org/

[3] آب نورد هدایت پذیر از دور

[4] Dry Combat Submersible

[5] AIP

[6] قطب‌نمای گردش‌سنج (: Gyrocompass‎) یا قطب‌نمای غیرمغناطیسی قطب‌نمایی است که دارای گردش‌سنجی است. این وسیله قطب جغرافیایی و نه قطب مغناطیسی زمین را نشان می‌دهد.

 

....................................................................................................................................................

 

 

 

 

 

هرگونه کپی برداری قانونا آزاد و شرعا حلال است . 

 

 

اللهم انا نشکو الیک فقد نبینا و غیبة ولینا و قلة عددنا و کثرة عدونا و تظاهر الزمان علینا .

ویرایش شده در خرداد 99 توسط seyedmohammad