کدام کشور؟ چند مدل؟

[RezaKiani 1,900]

نویسنده: رضاکیانی موحد
منبع ماهنامه جنگ افزار شماره 71

اغلب در آمارهایی که به بیان حقایق جنگها می پردازند، به تعداد تجهیزات و سلاح های ساخته شده پرداخته می شود. گاه بد نیست که به انواع مدلهای ساخته نیز نگاهی انداخته شود. در مجالی کوتاه با یکدیگر به چند آمار ابتدایی نگاهی می اندازیم.

اولین آماری که آن را بررسی می کنیم آمار انواع بمب افکنهای ساخته شده توسط دولتهای رقیب در طی جنگ جهانی دوم است. آمار زیر انواع بمب افکنهای سبک، متوسط، سنگین، بمب افکن شیرجه رو، اژدرافکن و هواپیماهای ضدزیردریایی و ضدکشتی را شامل می شود.

استرالیا:1مدل
آلمان:30مدل
آمریکا:36مدل
ایتالیا:18مدل
بریتانیا:20مدل
روسیه شوروی:16 مدل
ژاپن:20مدل
سوئد:2مدل
فرانسه:9مدل
لهستان:4مدل
هلند:2مدل

روشن است که این آمار بهترین بمب افکن جنگ جهانی را معرفی نمی کند یا با استفاده از این آمار نمی توان به ظرفیت یا تعداد بمب افکنهای هر کشور پی برد. اما با نگاهی به نتایج جنگ همین آمار ساده می توان مسائلی چون توان هوایی، ظرفیت صنایع هوایی یا میزان توجه زمامداران هر کشور را به نیروی هوایی کشورشان را فهمید.

کشور چین ،که اصلا صنعت هواپیماسازی نداشت، اگر به خاطر کمکهای آمریکا و شوروی نبود همچنان در اشغال ژاپن باقی می ماند. کشورهای فرانسه، لهستان وهلند که کمترین بمب افکنها را ساخته بودند در کمترین مدت توسط آلمان اشغال شدند. ایتالیا چندسالی در برابر متفقین مقاومت کرد و آمریکا، شوروی، بریتانیا، آلمان و ژاپن که بیشترین انواع بمب افکن را ساخته بودند توانستند جنگ را تا آخر ادامه دهند، پیروز یا شکست خورده.

حال به آماری دیگر می پردازیم. این بار به سراغ انواع جنگنده های ساخته شده توسط دولتهای درگیر در جنگ جهانی دوم می رویم.

استرالیا:1مدل
آلمان:10مدل
آمریکا:19مدل
ایتالیا: 8مدل
بریتانیا:8مدل
چکسلواکی:1مدل
روسیه شوروی:12 مدل
رومانی:1مدل
ژاپن:8مدل
سوئد:1مدل
فرانسه:5مدل
فنلاند:1 مدل
لهستان:3مدل
هلند:2مدل
یوگوسلاوی:1مدل

بازهم می بینیم که کشورهایی توانستند به پایان جنگ برسند که بیشترین انواع جنگنده را ساخته و روانه میدان جنگ کرده بودند. کشورهایی چون یوگوسلاوی، لهستان، هلند، رومانی و چکسلواکی یا خیلی زود نتیجه جنگ را واگذارکردند یا قبل از آغازجنگ به اقمار آلمان تبدیل شده بودند.
آمار فوق نشان می دهد که در طی 6سال جنگ جهانی دوم در حدود 80 مدل هواپیمای جنگنده ساخته شد. اما بد نیست بدانیم که در فاصله بین 2 جنگ جهانی ،یعنی ظرف20 سال، در تمامی جهان تنها 23 مدل جنگنده ساخته شد. قبل از آغاز جنگ جهانی دوم روسیه شوروی 1مدل، آمریکا3 مدل و بریتانیا 4 مدل هواپیمای جنگنده در زرادخانه های خود داشتند. جالبتر اینکه کشورهای آمریکا، روسیه، عثمانی، اتریش-مجارستان و ژاپن در طی جنگ جهانی اول حتی یک مدل هواپیما هم طراحی نکرده بودند.

تنها کشوری که در فاصله دو جنگ جهانی 9 مدل جنگنده ساخته بود ژاپن بود. شاید علت توجه ژاپنی ها به ساخت انواع جنگنده تجربیات عملیاتی این کشور در جنگ با چین و درگیری های مرزی با روسیه در طی دهه 30 بود. ژاپن سالها قبل از آغاز جنگ جهانی دوم وارد یک جنگ غیررسمی با چین شده بود و قسمتهای زیادی از این کشور را در اشغال داشت. هر چند که چین هیچ کارخانه هواپیماسازی نداشت اما کمونیستهای چینی با کمک روسها و ملی گرایان چنین با کمک آمریکایی ها توانسته بودند یک نیروی هوایی نیم بند تاسیس کنند. همین درگیریها توانسته بود تجربه ژاپنی ها را در ساخت جنگنده های مدرن افزایش دهد.

تاکتیکهای نظامی مدرنی که در جنگ جهانی دوم به منصه ظهور رسیدند تأکید زیادی بر عنصر هوایی داشتند و همین امر سبب شد تا تمامی کشورهای درگیر در جنگ مجبور به توسعه صنایع هوایی خود شوند. اروین رومل در جایی گفته بود که دیگر پیروزشدن در جنگهای زمینی بدون داشتن برتری هوایی را فقط می توان در جنگهای باستانی یافت.

البته مقایسه آمار اول با دوم خود نیز خالی از لطف نیست. همانطور که دیده می شود در این مقایسه معلوم می شود که کشورهای درگیر در جنگ توجه زیادی به ساخت بمب افکن داشته اند. ایتالیا که تنها 8 مدل جنگنده تولید کرده بود به ساخت 18 مدل بمب افکن پرداخت و آلمان و آمریکا هر کدام بیش از 30 مدل بمب افکن تولید کردند. کشورهایی که از صحنه نبرد فاصله زیادی داشتند ،بریتانیا و ژاپن، هر یک 20 مدل بمب افکن ساختند. شاید یکی از علتهای این توجه به ساخت بمب افکن نیاز به بمباران نقاط حساس و حیاتی دشمن بوده است. با توجه به اینکه هنوز موشکهای بالستیک و کروز دقیقی در آن دوران ساخته نشده بود تا بتوان به صورت دقیق پایگاه ها، بنادر، کارخانجات و مراکز استراتژیک دشمن را هدف قرارداد برای طرحان نظامی چاره ای جز استخدام بمب افکن و آنهم در تعداد زیاد نبود. هر چه جبهه های نبرد گسترده تر می شد بمب افکنهای جدید سنگین تر و دورپروازتر می شدند. 4مدل از 36مدل بمب افکن آمریکا بمب افکنهای سنگین بودند و آلمان نیز 4 مدل بمب افکن سنگین ساخته بود. در انتهای جنگ نیز یکی از همین بمب افکنها بود که با پرتاب بمب اتمی سرنوشت جنگ را مهروموم کرد.

یکی دیگر از علتهای تمرکز کشورهای شرکت کننده درجنگ بر ساخت هواپیماهای بمب افکن تئوریهای جدید بود که در فاصله بین دو جنگ جهانی رشد کردند. ژنرال ایتالیایی ،گیلو دوهه، تاثیرگذارترین نظریه پرداز این دوره بود. او بیان کرد که جنگ بعدی با تعداد زیادی بمب افکنهای سنگین که شهرهای دشمن را نابود می کنند و به همراه خود مدافعینی دارند که مداخله را غیر ممکن می کنند به پیروزی می رسد. او نظریاتش را بر اساس تجربه ناشی از اواخر جنگ جهانی اول پایه گذاشت، زمانیکه بمب افکنهای آلمان در وضعیتی بودند که می توانستند بدون مجازات بریتانیا را بمباران کنند چرا که طرف مقابل هیچ سیستمی برای کشف آنها نداشت. این نظریه شرح می دهد که چرا بریتانیا دردوره قبل از جنگ و در طی جنگ بیشتر تاکید خود را بر روی توسعه بمب افکنهای استراتژیک گذاشته بود. البته آمارهای منتشرشده پس از جنگ نشان داد که بمباران های گسترده استراتژیک آن تأثیری را که مورد نظر طراحان این گونه بمباران ها داشته ندارد و بیشتر برای تضعیف روحیه طرف مقابل کاربرد دارد تا ضربه زدن به صنایع حیاتی او.

اما در انتهای بحث گامی جلوتر می نهیم و نگاهی به آمار انواع جنگنده های نسل 4، 4.5 و 5 می اندازیم:

اروپا:1مدل
آمریکا: 9مدل
بریتانیا:1مدل
تایوان:1مدل
چین:5مدل
روسیه:13 مدل(1 مدل مشترک با چین)
ژاپن:1مدل
سوئد:1مدل
فرانسه:2مدل
کره جنوبی:1مدل
هند:2مدل(1مدل مشترک با روسیه)

هرچند که نسبت به جنگ جهانی دوم از انواع مدلهای جنگنده کاسته شده اما باز هم می بینیم که کشورهایی که در هوانوردی سرآمد دیگران هستند بیشترین انواع جنگنده مدرن را ساخته اند. در 20 سال اخیر آمریکا 9 و روسیه 13 مدل جنگنده مدرن ساخته اند و دیگر کشورهایی که به توانایی های نظامی خود می اندیشند آنها را دنبال می کنند.

همانگونه که ذکر شد آمارهای ذکر شده کیفیت و تعداد هواپیماهای ساخته شده توسط کشورهای دارای صنعت هوانوردی را نشان نمی دهد. اما همین آمارهای ابتدایی نیز می تواند چون عقربه قطب نما جهتگیری و سیاستگذاریهای صنعتی کشورهایی که قصد دارند در زمینه هوانوردی سرآمد دیگران شوند را نشان می دهد.

[worior 25,641]

با تشکر از رضا کیانی عزیز ...

مطلب جالبی هست ...
اما نمیشه شرایط جغرافیایی و بحث زمان رو در نظر نگرفت !...

از عمده دلایلی که برخی کشورها مثل فرانسه خیلی زود اشغال شدند و برخی اصلا مقاومت نکردند مسایل جغرافیایی و اولویت های زمانی هیتلر در دستیابی به زمین جنگ بود ! .

اگر آمریکا و انگلیس تونستند در این جنگ موفق باشند علتش ناتوانی هلیتر در دستیابی به خاک این کشورها بود ! هیتلر هیچ وقت نمیتونست هم در آفریقا بجنگه هم در روسیه و هم حمله ساحلی به خاک کشوری مثل آمریکا داشته باشه ! ضمن اینکه انگلستان روسیه و آمریکا همگی ابرقدرت های نظامی محسوب میشدن و تمامی کشورها و سرزمین هایی که اشغال شدن بخاطر مسیر های دستیابی سریع زمینی بود خصوصا روسیه ! ...

[Stuka 8,823]

ممنون رضا جان مثل هميشه مطلب کامل و مفيدي بود.
با وريور موافقم بايد همه شرايط رو سنجيد و در شرايط مساوي اين کشورها رو باهم مقايسه کرد .به عنوان مثال آلمان کوچک که البته اکثر اروپا رو تحت اشغال داشت رو نميشه با آمريکا که مساحتش به تنهايي و بدون آلاسکا از تمام قاره اروپا بزرگتره و خاک خودش هم داره مشکلات اشغال رو نداره و با اون منابع زير زميني و نفت سرشار با هم اينجوري مقايسه کرد .يا آلمان که هر روز بويژه از سال 1943 به بعد صنايعش زير بمباران هاي شديد قرار داشته و کمبود نفت داشته با آمريکايي که هيچ حمله اي به خاک اصليش نشده از لحاظ نرخ توليد هواپيما و بمب افکن مقايسه کرد هرچند هر مدل هواپيما يا تانکي که آلمان ميساخته بطور متوسط از رقيب مشابه در نيروي متفقين از توان و تکنولوژي بالاتري برخوردار بوده به عنوان مثال ميتونيد تلفات متفقين رو مثلا براي روسيه نابودي تقريبا يازده تانک به ازاي نابودي يک تانک آلماني يا همچين آمريکايي ها .......
منتها کاملا قبول دارم با نگاه به آماري که درباره نرخ توليد گذاشتيد کاملا ميشه به توان صنعتي و توليد آمريکا پي برد.
بقيه کشورهاي درگير از اين لحاظ در فاصله پايينتري قرار ميگيرند ....
ولي بايد ديد اگر خاک اصلي آمريکا هم جنگ فرا ميگرفت آيا قادر به ميزان توليد مي بود يا خير ?

[SAEID 2,829]

تشکر برادر رضا.

این آمار حول چند تا کشور آمریکا و انگلیس و شوروی و آلمان و ژاپن و ایتالیا هست و سایر کشورها همین چند مدلی که تولید کردند با کمک کشورهایی که گفتم بود و جز فرانسه که با سیاستهای اشتباه بعد از جنگ جهانی اول نه نیروی زرهی قابلی داشت و نه نیروی هوایی.

ولی در کنار این آمار بهتر بود میزان تولید را هم ذکر میکردید که به توان صنعتی کشورهای درگیر پی ببریم که این آمار دلیل شکست آلمان را بخوبی نشان میدهد.

یک تاپیک بود از جناب پرویز زحمتش رو کشیده بود.

[url="http://www.military.ir/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=4387"]http://www.military....iewtopic&t=4387[/url]

[maysam2007 863]

با سلام خدمت برادران گرامی

بنده فکر می کنم در این بحث از حکم به فرض رسیده شده!

علت برتری آلمان یا امریکا در جنگ، صرفا انواع هواپیما و ... نبود، بلکه برتری در جنگ و تنوع در هواپیما، هردو به علت اقتصاد نسبتا قدرتمندتر این کشورها نسبت به بقیه بود. نمیشه صرفا به علت تنوع هواپیما، کشوری رو قدرتمند دونست.



یا علی

[RezaKiani 1,900]

من از توجهی که تمام دوستان کردند و اتفاقا همه هم حرفهاشون درسته تشکر می کنم.

حرف اصلی من توی این مقاله کوچک این است.

اگر نگویم همیشه ، در بیشتر موارد مقایسه ها بین تعداد تولید شده و یا کیفیت سلاح های تولید شده است. دقیقا مثله همون تاپیکی که آقا سعید زحمت کشیدند و معرفی کردند. مسائلی مثله مسائل لوجستیک، عمق استراتژی، تاکتیکها و استراتژی ها و زمین و زمان و .... که دوستان هم اشاره کردند بارها در مقالات و کتابهای گوناگون بررسی شده اند.

من خواستم مسئله تولیدات و توان صنعتی قدرتهای درگیر در جنگ جهانی دوم رو از یه دیدگاه دیگه بررسی کنم . قرار هم نیست که این بررسی جدید حکم جدید بده و بگه که اگر فلان پس حتما بهمان.

دوستان توجه کنند. خود تعداد مدلهای تولید شده سلاح ها هم به خودی خودش می تونه توان کشورها رو از نظر تولید صنعتی و از اون مهمتر توان طراحی و نیروی انسانی به خوبی نشان بده.

در همین آمار ساده و خام می بینیم که قدرتهای اصلی جنگ نه تنها تعداد بیشتر و با کیفیت تری جنگنده درست کردند بلکه انواع مدلهاشون هم بیشتر بوده. یعنی وقتی مثلا آلمان می بینه که بی.1ف-109 در فرانسه و لهستان برگ برنده است ولی در برابر اسپیت فایر دیگه حرفی برای گفتن نداره می ره سراغ ساختن مدلهای جدید تر مثله فوکه ولف 190 یا حتی جتی مثله مستراشمیت 262 . ولی استرالیا که در برابر زیروهای ژاپنی هیچ جنگنده ای نداشت بعد از آغازجنگ هم نتونست جایگزین مناسبی پیداکنه و همیشه دستش به سمت آمریکا و انگلیس دراز بود. آمریکا که اول جنگ هیچ جنگنده تاپی نداشت 19 مدل جنگنده درست کرد و در انتهای جنگ موستانگهای آمریکایی یکه تاز آسمان شده بودند ولی ایتالیا فقط 8 مدل جنگنده درست کرد. جالبه بدونید که ایتالیا جنگ جهانی دوم را با جنگنده های دوباله درست کرده.

همون جور که در متن هم آمده اینجا فقط خواستیم توان طراحی کشورهای مختلف و به انجام رسوندن اون طرحها رو مقایسه کنیم و بحث اینکه کدوم هواپیما بهتربود یا چند تا تولید شد رو انشالله در آینده پی می گیریم.

انتهای بحث هم بحث آینده نگری هست یعنی اینکه در دنیا کدوم کشورها بیشترین مدلهای جنگنده مدرن رو ساختند؟ دقیقا همون کشورها هم هستند که الان در حوزه هوافضا دارند سروری می کنند. ما هم اگر بخواهیم در این حوزه مستقل و خودکفا به معنای واقعی بشیم باید توان طراحی و صعنتی مون رو انقدر بالا ببریم که اگر یه جنگنده ای ساختیم و در عمل دیدیم که ناکارآمد هست بلافاصله بتونیم بهترش رو بسازیم و روانه خط تولید کنیم نه اینکه کاسه چه کنم چه کنم دستمون بگیریم. این مسئله هم تا وقتی یه استراتژی کلان در زمینه آر اند دی در تمام کشور نداشته باشیم و دانشگاه هامون رو به صورت 100 درصد با صنایع (نظامی یا غیرنظامی) جوینت نکنیم به سرانجام نمی رسه.

فکر کنم توضیحاتم کافی باشه. دوستان اگر ایرادات دیگری هم دارند خوشحال می شم که ذکر کنند. فقط اضافه می کنم که این مطلب رو نه از جایی کپی کردم و نه ترجمه است. هر چی بود فکر خودم بود.
توی این ایام عزیز هم دوستان ما رو از دعای خیرشون محروم نکنند .
به امیدخدا

همون جور که در متن هم آمده