تبارشناسی جریان تکفیر و جهادگرائی تکفیری

[mehran55 20,860]

 

نقل قول

اصطلاحاتی نظیر «باطنی» ، «باطنی گرائی» و «باطنیه» معنائی پیچیده و گسترده دارند، اما در کل می توان گفت که به مکتب های اعتقادی ، دینی ، عرفانی و فلسفی معما انگیز (راز ورز) اطلاق می شوند.

در یونان باستانِ پیش از یونانی مآبی ، گاهاً به مکاتب دارای گرایشات باطنیه بر می خوریم. از برخی آثار متنوع و گوناگون باقی مانده از آن دوران چنین برمی آید که یونانیان خود خاستگاه این اندیشه ها را در بیرون از یونان می جستند. (مصر و آسیا).

 

 

نقل قول

سرانجام و نهایت مشترک این مکاتب ، بدست آوردن رستگاری پیروان از راه تطهیر است. (تطهیرگرائی)

این سرانجام در ادیان و مکاتب باطنی یونان ؛ از رهگذر «گرویدن به دین و بجای آوردن فرامین و مناسک آئینی» حاصل می شود.

 

 

 

 

تبارشناسی جریان تکفیر و جهادگرائی تکفیری

 

مقدمه - وقوع حملات تروریستی 12 رمضان ⁽¹⁾ تهران [17 خرداد 1396] ، باعث شد تا بسیاری از ایرانیان (که سالها نام داعش و اخبار اقدامات آن را در همسایگی خود می شنیدند) ، به جستجوی یافتن پاسخ این سوالات بپردارند که به راستی داعش چیست؟ پیروان داعش چه کسانی هستند و چگونه فکر می کنند ؟ و از همه مهتر اینکه چرا باید داعش به ایران حمله تروریستی کند ؟

 

واقعیت این است که نه تنها مردم ایران که بسیاری از جهانیان هم ، هنوز در مواجه با واژگانی همچون «تکفیر» و «تفکر تکفیری» ، «بنیادگرائی و افراط گرائی اسلامی» ، «سیر تحول ریشه ها و آبشخورهای فکری و اعتقاداتی این جریانات» ، «چرائی اقدامات این جریان ها» ، «حامیان و پیروان این افکار» و ... از اطلاعات کامل و انسجام یافته ای برخوردار نیستند.

 

راهروهای مجلس شورای اسلامی پس از حمله داعش

 

لذا با عنایت به این نکته ، بر آن شدیم تا در این پژوهش مختصر [ با عنوان "تبارشناسی جهادگرائی تکفیری" ] به صورتی هر چند گذرا ، سیر این اندیشه را از اعماق تاریخ تا عصر حاضر بیرون بکشیم و با نیت آشنا ساختن افکار عمومی پاسخی برای این سوالات بیابیم.

 

امید است این مختصر باعث وحدت بیشتر میان برادران اهل سنت و شیعه شود.

در همین رابطه به جا است که به یکی ازفرمایشات ظریف و حکیمانه مقام معظم رهبری درباره ی گروهک تروریستی تکفیری داعش  اشاره مجددیشود:

نقل قول

 "حضور نیروهای تکفیری که امروز متأسفانه در برخی از نقاط منطقه فعالند ؛ خطر بزرگشان این نیست که «بیگناهان را می کشند» ، آن هم جنایت است، بزرگ است؛ اما خطر بزرگ این است که دو گروه شیعه و سنی را نسبت به هم  بدبین می کنند. این خیلی خطر بزرگی است» ⁽²⁾

 

نیروهای امنیتی ایران در روز حمله داعش به مجلس ایران 

 

بسیاری از هموطنان من شاید نخستین بار در دهه آغازین قرن جدید میلادی بود که با عبارت «خشونت های جریانات تکفیری» در پیگیری اخبار همسایه غربی خود ⁽³⁾ آشنا شدند.

اخبار عملیات های انتحاری که توسط گروه های ناشناس در عراق صورت می پذیرفت ، جزئی لاینفک و مداوما تکرار شونده از اخبار سیاسی صدا و سیما و روزنامه و رسانه های دیجیتال آن ایام بود.

اما از آنجائی که گستردگی رسانه های غیر مکتوب و دیجیتال در آن ایام به گستردگی امروز نبود ، نه این گروه ها ابزاری کافی برای معرفی خود داشتند که هموطنان من بتوانند با افکار و اعتقادات این گروه ها آشنا شوند و نه اصولا رسانه های بین المللی (بعنوان مرجع عمدتا قابل رجوع رسانه های داخلی در پوشش اخبار خارج از مرزها) تمایل داشتند که از هویت واقعی این افراد و گروه ها کشف رمز نموده و به هویت واقعی آنها بپردازند .

 

 

«بورک» و «کابیر» ⁽⁴⁾ در تحقیق جالب توجهی ، رویکرد عمومی رسانه های دنیای غرب در بازنشر دادن اخبار و وقایع عراق در خلال نخستین دهه قرن جدید را خلاصه وار بصورت زیر طبقه بندی کرده اند :

 

الف - اگر گروه های تندرو (مانند القاعده) ، آمریکائی ها را هدف قرار می دادند ، عموما بازخورد رسانه ها اینگونه تجلی می یافت که : « "مسلمانان" بی توجه به از خودگذشتگی و فداکاری نیروهای آمریکائی برای خدمت به عراقی ها ؛ آنها را به قتل می رسانند.» این رویکرد در خصوص حملات به سایر نیروهای ائتلاف هم نسبتا با همین شدت و ضعف دنبال می شد.

 

ب- در صورتی که قربانیان این حملات خود عراقی ها و یا دیگر مسلمانان حاضر در عراق بودند ، گرایش رسانه ای بدین صورت بود که « "مسلمانان" حتی نسبت به همنوع و هم دین خود هم بی تفاوت بوده و علیه یکدیگر خشونت می ورزند.»

 

با وقوع حوادثی که به تدریج منجر به از کنترل خارج شدن تدریجی زمام امور به سود جهادگرایان و فرو رفتن خاورمیانه در باتلاق بزرگ خون و خشونت ، (که در پس زمینه بخش بزرگی از این حوادث عباراتی نظیر «جهاد» و «جهادگرائی» طنین انداز شده بود) ، ناکارآمدی و عدم توانائی این رویکرد رسانه های غربی و تشریح و تفسیر آنچه که در خاورمیانه می گذشت ؛ بیش از پیش نمایان می شد. بی هیچ تردیدی ، آنچه که در سوریه، عراق، یمن، لیبی، سومالی، نیجریه و افغانستان گذشت [در برخی از این کشور ها این وقایع هم چنان در جریان است] را نمی توان «بی تفاوت بودن "مسلمانان" و خشونت علیه همدیگر نامید.».

 

دادستان وقت تهران در روز حمله تروریست های تکفیری از محل حمله بازدید نمود

 

تحولات خشونت بار این ایام (دهه دوم قرن بیست و یکم) و اقدامات دهشتناک گروه هائی مانند داعش ⁽⁵⁾ و جبهه النصره ⁽⁶⁾ در دو کشور عراق و سوریه ؛ نسخه ای تکامل یافته ای از عملکرد گروه های موجود در عراق دهه اول قرن بیستم و حتی افغانستان دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی است.

لذا بررسی سیر تکاملی این کابوس قرن جدید ، نیازمند بررسی و پیشینه شناسی جریان جهادی تکفیرگرا است. در این پژوهش تلاش خواهیم نمود تا این جریان را تبارشناسی کرده و ضمن واکاوی خواستگاه این جریان ، سیر بلوغ و رشد و نمو آن را به اتفاق مرور نمائیم.

 

نقل قول

 

داعش و القاعده ⁽⁷⁾ ، فی الواقع دو جریان موازی هستند که در تقابل با انقلاب اسلامی مبتنی بر اسلام ناب محمدی^(ص) به وجود آمده اند تا با تخریب چهره ناب اسلام ، مانع پیشروی و فراگیری تفکر انقلاب اسلامی در این منطقه جغرافیائی شوند.

 

 

گروه حراس الدین در سوریه که پیوندی عمیق با شاخه مرکزی القاعده در افغانستان دارد

 

در خصوص این تحلیل می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

 

1: سیاست نظام سلطه برای »بدل سازی» از اسلام ناب محمدی^)ص( [در فرآیند سوار شدن بر موج بیداری اسلامی] با رویکردی منفعت ساز برای غرب [پروژه اسلام هراسی] و البته زاویه دار با مصلحت مسلمانان و ... از مهم ترین دلایل بروز و ظهور گروه های تکفیری می باشد.

 

2: جریان جهادی - تکفیری ، شاخه ای جدید و افراطی از گروه های سَلَفی جهادی است و امروزه در گروه های متعددی همچون داعش، النصره، انصارالدین، انصار الاسلام ، بوکوحرام و ... با تفاوت در راهکنش در کشورهای مختلف اسلامی تبلور یافته است.

 

3: پدیده ی تکفیری باعث به انحراف کشانیدن روند بیداری اسلامی و ترسیم چهره ای خشن و تند از اسلام در سراسر جهان می گردد.

 

4: جریان تکفیری از دو بازوی «امنیتی-نظامی» و «اعتقادی» تشکیل شده است که در صورت کنترل فعالیت های میدانی و امنیتی گروه های تکفیری ، پتانسیل فکری و ذهنی آنان همچنان مسئله ای است که گریبان گیر جهان اسلام شده است. لذا تقویت جبهه ی فکری و فرهنگی علیه این جریان اولویت و ضرورت دارد.

 

گروه تروریستی تکفیری بوکوحرام بارها و بارها اتفاق افتاده که دختران نیجریه ای را بدزدد!!!

 

5 : جریان تکفیری بر پایه ی شعار »بازگشت به دوران سلفیت» بنا شده و خود را پرچمدار احیای دوران سَلَف، (که همان دوران صدر اسلام است) معرفی می کند و غیر خود ؛ سایر نحله های فکری و مذاهب اسلامی را کفر و باطل قلمداد می کند.

 

6: جریان های تکفیری معتقدند که مسلمانان از خط اصیل اسلام منحرف شده اند، لذا به فکر پاک سازی دینی (یا اصطلاحا تطهیرگرائی) برآمده و راه این پاک سازی را بازگشت به متن (با تفسیری که از سلف به آنان رسیده است) می دانند.

 

7: جریان تکفیری جریانی ظاهرگرا بوده و به مکاتب کلامی، عرفانی و فقهی مسلمانان اهمیتی نمی دهند و اساسا اعتقادی به دانش های نو ندارند.

 

8: جریان تکفیری موضوعی است جهانی که عنصر ایدئولوژی اعضای آن را به هم پیوند می دهد، این جریان مسری و سیال بوده و هر خاکی که مسلمانی در آن زندگی کند را جزو سرزمین های اسلامی دانسته و خود را مقابل آن مسئول می دانند. به کار بردن نام شام) به جای سوریه(  که منطقه ای به گستردگی سوریه،اردن، لبنان، فلسطین اشغالی و بخش هایی از غرب عراق و صحرای سینا را شامل می شود، هدف گذاری آینده این سازمانها را نشان می دهد. به عبارت دیگر؛ رهبران داعش با برگزیدن این نام، آرمان بازگشت به دوران اقتدار خلافت اموی را به عنوان آرمان این سازمان در سر می پرورانند.

 

 

نقل قول

همزمان با نخستین روز ماه مبارک رمضان 1392 ، گروه تروریستی-تکفیری داعش اعلام کرد که در گستره عراق و شام، خلافت اسلامی تشکیل داده است. ابومحمد العدنانی، سخنگوی داعش در بیانیه صوتی که بر روی شبکه های اجتماعی قرار گرفته است، مدعی شد که با تاسیس خلافت اسلامی در سرزمین های عراق و شام و انتخاب ابوبکرالبغدادی به عنوان نخستین خلیفه اسلامی، وعده الهی تحقق یافت.

 

مسئله خلافت اسلامی، نادیده گرفتن مرزها، قدرت نمایی سیاسی و نظامی در منطقه توسط گروه تروریستی داعش سبب شده است تا بسیاری از کشورهای منطقه نسبت به آغاز دور تازه ای از ماجراجویی های این گروه تکفیری، ابراز نگرانی کنند.

اگر چه اکنون به ظاهر گروه تروریستی-تکفیری داعش روزهای پایانی خود را سپری می کند اما اگر با این گروه و جریان فکریش [یعنی تفکر سلفیِ تکفیریِ جهادی] مقابله نشود، خطرات آن مجددا دامن همه کشورهای اسلامی را خواهد گرفت. به گونه ای که کشورهای حامی آنها نیز از تیررس این گروه، در امان نخواهند بود.

 

هدف این پژوهش به هیچ وجه تدوین یک بیوگرافی از داعش نیست.  بلکه سعی شده تا پیدایش و تکامل این پدیده در ابعاد تاریخی، سیاسی و اجتماعی و در چهارچوب منطقه ای و جهانی آن بررسی شود تا حتی الامکان به این پدیده از زوایای مختلف و وسیع تری نگاه شود.

از این رو،  میلیتاریست های عزیزیکه مشتاق بیشتر دانستن از گروه داعش هستند باید حوصله بیشتری به خرج داده و اطلاعات مرتبط با این گروه را در لابه لای  پست های این تاپیک و در سیر مباحث آن بیابند.

 

هیئت تحریر الشام (جبهه النصره) در مارس ۲۰۱۵، این گروه به همراه دیگر گروه‌های جهادی ، جیش الفتح را تشکیل داد

 

توضیحات پاورقی :

--------------------------

1. اشاره به مجموعه حملات داعش به ساختمان مجلس شورای اسلامی و حرم امام خمینی ^(ره) در ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ (۷ ژوئن ۲۰۱۷ میلادی) در تهران که در نتیجه آن ۲۲ نفر (۱۷ قربانی و ۵ مهاجم) کشته و دست‌کم ۵۲ نفر زخمی شدند. (منبع)

2. دیدار ایشان با شرکت‌کنندگان در «کنگره‌ى جهانى‌ جریانهاى افراطى و تکفیرى از دیدگاه علماى اسلام» چهارم آذرماه  ۱۳۹۳

3. منظور عراق پس از سقوط صدام و اشغال شده بوسیله ارتش آمریکا و ائتلاف بین المللی است.

4. Kabir، S. N، and Bourk، M. (2012). Representing Islam and Muslims in New Zealand Newspapers. Journal of Muslim Minority Affairs. Vol. 32. No.3، pp 324-338

5. داعش سر واژه و مخفف واژگان "دولت اسلامی عراق و شام" می باشد. (منبع)

6. جبهه النصره معروف به جبهه فتح شام یک سازمان جهادی سلفی بود که علیه نیروهای دولتی سوریه در جنگ داخلی سوریه مبارزه می کرد. (منبع) این گروه شاخه القاعده در سوریه بود که ضمن نبرد با دولت سوریه ، همزمان با گروه داعش هم پیکار می نمود.

7. القاعده یا بنیان نام گروهی تروریستی با تفکر جهان وطنی است که توسط اسامه بن لادن پایه گذاری شده و با هدف برپائی حکومت جهانی به اقدامات تروریستی در غرب مبادرت می ورزد.

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن 1 : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

پ.ن 2 : الان متوجه شدم که این پست ، هزارمین پست من پس از حدود 8 سال فعالیت در میلیتاری است.

.

 

 

 

منابع :

1-     تاریخ ، راهبرد و رویکرد آخر الزمانی دولت اسلامی / ویلیام مک کنتس / ترجمه حامد قدیری / نشر اسم / 1395

2-     تبارشناسی دگرستیزی گروههای افراطی تکفیری : گذار از دیگر دگرسازی به خود دگر سازی / سمیه حمیدی و  پیمان زنگنه / فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، سال ششم، شماره 32 ، زمستان 1396  )شماره پیاپی 53)

3-     خاورمیانه در آتش جهادگرایان / کریم پور حمزاوی / نشر نوگام / چاپ اول: لندن 1395

4-     آینده گفتمان اسلام سیاسی در خاورمیانه / حمیدرضا اکبری / جستارهای سیاسی معاصر ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی / سال نهم شماره سوم پائیز 1397

5-     ابن تیمیه / عباس زریاب خوئی / دائره المعارف اسلامی / ج 3 / 1988

6-      سفر به وهابیت به مصر / منوچهر دین پرست / ماهنامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر / شماره 33 / خرداد 1384

7-     آینده پژوهی جریا نهای سلفی-تکفیری در دوره پساداعش / محمدمیرعبدلی و رضا خراسانی / فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره اول، بهار 1398

8-     تبیین و شناخت مبنای تفکر تکفیر در عقاید گروههای تکفیری / محمدرضا آگشته / فصلنامه علوم و فنون نظامی / سال سیزدهم / شماره 41 / پائیز 1396

9-     روان شناسی اجتماعی پیدایش گروه های تکفیری در عراق / سید رسول حسینی و ... / جستارهای سیاسی معاصر ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی / سال یازدهم شماره سوم پائیز 1399

10- نقد مبانی سلفیه در توحید / علی الله بداشتی / مقالات و بررسی ها / شماره 74 / 1382

11- بررسی عوامل گسترش جریانات تکفیری در خاورمیانه / سید امیر نیاکوئی / فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی / دورة چهارم، شمارة چهارم، / زمستان 1394

12- تأثير علماي ديوبند بر سلفيت / حسين جهان تيغ / فصلنامه سياست متعاليه / سال دوم / شماره چهارم / بهار 1393

13- تأثیر عملیات انتحارى جریان سلفى- تکفیرى بر پدیدة اسلا م هراسی / مجتبی بدخشان ، حمیدرضاشیرزاد و محمد داوند / فصلنامه بصیرت و تربیت اسلامی / سال هفدهم / شماره 53 / تابستان 1399

14- سلفیان تکفیری یا الجهادیون : خواستگاه ها و اندیشه ها / فصلنامه تاریخ و تمدن اسلامی / سال هفتم / شماره سیزدهم / بهار و تابستان 1390

15- علل ظهور و تکوین گروه های تکفیری در جهان اسلام، از تقابل زندگی قبیله ای با مدنیت تا تقابل سنت با مدرنیته؛ مطالعه موردی خوارج و داعش / حمید نساج و ... / فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، سال ششم، شماره 32 ، زمستان 1396

 

 

ویرایش شده در خرداد 1 توسط mehran55
اضافه کردن منابع

[mahdiarmy 2,581]

چه داستان ها که ما نکشیدیم از دست این افغانستان

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

توضیح ضروری - ممکن است که در این پست و پست بعدی مطالبی گفته شود که برای تعدادی از دوستان مباحثی شناخته شده و حتی تکراری باشد. اما با توجه به اینکه در ادامه تاپیک از برخی عبارات به طور متناوب و تکراری استفاده خواهد شد ، ترجیح دادم که در ابتدای تاپیک برای برخی کلمات و عبارات ، تعریف واحدی را بین خود داشته باشیم که بعدتر و در خلال پیشرفت تاپیک دچار سردرگمی نشویم. بزودی به بخش های جذاب تر تاپیک می رسیم 

 

 

فصل نخست

1: مبانی نظری تکفیر

 

مقدمه فصل نخست :

فصل نخست این پژوهش در رابطه با سیر تکاملی اندیشه جهادگرایی و ابعاد تاریخی آن است. گرچه این پدیده در قرن های «بیستم» و »بیست و یکم» توانسته است فراسوی مرزها و به شکل جهانی قد علم کند ؛ اما دکترین و بستر ایدئولوژیک آن به قرن چهاردهم میلادی بازمی گردد.

 

قرائتی از اسلام که امروزه داعش با آن ایزدی ها را «کافر اصلی» ، شیعیان را «هرجا که یافتید آن ها را بکشید» (آن چنان که رهبرشان ابوبکر البغدادی دستور داده) و سنی هایی که مطیع داعش نمی شوند «مرتد» می شمارد.

 

نقل قول

این قرائت میراثی است از فقیهی به نام تقی الدین احمد ابن تیمیه )معروف به ابن تیمیه) که در قرن چهاردهم می زیسته است. مکتب ابن تیمیه و قرائت او از اسلام بعدها به مکتب سَلَفی معروف شد.

 

اما آن چه امروز به مکتب سَلَفی معروف است در حقیقت زائیده قرن چهاردهم میلادی نیست. افکار ابن تیمیه در زمان خود قادر به جذب مسلمانان نبودند و پس از مرگ او (اواخر قرن چهاردهم میلادی) به فراموشی سپرده شدند. اما پنج قرن پس از مرگ ابن تیمیه و در اواسط قرن هجدهم میلادی یک داعی اسلامی به نام محمد ابن عبدالوهاب در نجد عربستان نظریات ابن تیمیه را احیا کرد.

 

ابن عبدالوهاب که خود به عنوان موسس مکتب نه چندان خوش نام وهابیت در بین مسلمانان شهرت دارد ، با محمد بن سعود )موسس سلسله آل سعود که از سال ۱۹۳۲ تاکنون بر عربستان حکومت می کنند) ائتلاف کرد و درگیریِ خونینِ برآمده از ائتلاف این دو، تا دو قرن در عربستان [و حتی عراق و سوریه] به درازا کشید.

 

 

عبارتی که به تازگی با نام «جهادگرایی» (Jihadism) برای  توصیفگروه هایی مانند القاعده به کار میرود ؛ برگرفته از تاکید ایدئولوژیک آنها بر مفهوم جهاد است. [آن چنان که ابن تیمیه و پس از او محمد عبدالوهاب از اهمیت جهاد یاد کرده اند] این مفهوم برای جهادگرایان به اندازه یکی از اصول دین اسلام و یا حتی برتر از اصول دین اهمیت دارد.

 

ابوبکر البغدادی در یکی از خطابه های خود به مخاطبانش می گوید:

نقل قول

«آه ای مسلمان، چرا از امر خداوند خود غافل هستی. او ]خداوند[ تو را تنها با یک آیه قرآنی به روزه گرفتن فرمان داده درصورتی که با ده ها آیه تو را به جهاد و جنگ فرمان داده است».

 

بدون شک فقهای اسلامی از طیف ها و مذاهب مختلف اسلامی و پژوهشگران حوزه اسلام شناسی در رابطه با اهمیت جهاد در اسلام و یا حتی تعداد آیه های مربوط به آن نظری متفاوت با ادعای ابوبکر البغدادی دارند. اما سلفی های جهادگرا در رابطه با اهمیت جهاد در اسلام همانند ابوبکر البغدادی فکر می کنند و نظر فقها و پژوهشگران برایشان اهمیتی ندارد.

 

 

ایده های ابن تیمیه و محمد عبدالوهاب در محافل جهادگرایان افکاری کلاسیک به شمار می روند.

اما نظریه پردازان جدیدتری از اواسط قرن بیستم به بعد در این محفل سر برافراشته تا ایدئولوژی جهادگرایی به شکل امروزینش ارائه شود.

 

از این نام ها می توان به سید قطب در دهه ۶۰ میلادی در مصر، عبدالسلام فرج در دهه ۷۰ میلادی در مصر، عبدالله عزام فلسطینی الاصل در دهه ۸۰ میلادی در افغانستان، بن لادن عربستانی و ایمن الظواهری مصری در افغانستان و جدیدا ابوبکر ناجی و عبدالله بن محمد و دیگران اشاره کرد.

 

محصول این خط تاریخی یک ماشین ایدئولوژیک است که از هرکس به غیر از جهادگرایان یک کافر ساخته تا اِعمال خشونت علیه او توجیه شود. این فرآیند بین مسلمانان به تکفیر معروف است.

 

 

 

1-1 : تکفیر و تکفیری

 

در این بحث شاید ابتدائی ترین سوالات این باشد که تکفیر یعنی چه ؟ و تکفیری چه کسی است؟

 

واژه تکفیر از کلمه عربی کفر مشتق شده‌است. در کلاسیک ترین معنا ، تکفیر یعنی آنکه «یکی از اهل قبله» و «مسلمانی» را به کفر نسبت دهند. 

 

در اتهام تکفیر، شخصِ تکفیری، دیگر مسلمانان را متهم به ناخالص بودن در دین (تطهیرگرائی) و از راه اسلام منحرف شدن می‌کند. در اسلام اما مجوز متهم کردن دیگر مسلمانان به تکفیر به دست علما و آن هم به شرط رعایت تمام جوانب احتیاطی آن است.

 

تکفیری یعنی مسلمانی که دیگر مسلمانان را متهم به ارتداد می‌کند. این اتهام تکفیر نامیده می‌شود.

 

نقل قول

این واژه در ادبیات سیاسی روز در توصیف گروه‌هایی در حال رشد از مسلمانان تندرو و طلاب انشعابی سنی و متمایل به وهابیت است که از آنان با نام « سلفی - تکفیری» یاد می‌شود.

 

 

امروزه تکفیری عنوانی است که به گروه­های اسلامی که از حربه تکفیر برای مقابله با مخالفان و دشمنان خود استفاده می­کنند، اطلاق می­شود. 

 

نقل قول

گروه­ های تکفیری، گروه ­هایی از مسلمانان هستند که به دلیل اعتقادشان به سیره و اندیشه سَلَف و استفاده از حربه تکفیر در مقابل مخالفان خود به این نام (تکفیری) نامیده می­شوند.

 

این گروه­ها که از درون سلفیه بیرون آمده ­اند، امروزه به بزرگ­ترین مشکل دنیای اسلام تبدیل شده­ و باعث ایجاد خسارات جبران­ ناپذیر مادی و معنوی به جهان اسلام گردیده ­اند.

 

اعضای گروه تکفیری انصارالدین کشور مالی (آفریقا)

"ایاد اگ قالی" فرمانده این گروه در سال 2010 پس از بازگشت از عربستان این گروه سلفی تندرو را تشکیل داد

 

این جریان فکری در وهابیتی ظهور کرده که خود به دو بخش تکفیری و غیر تکفیری تقسیم می شود. با شاخه غیر تکفیری وهابیت می توان بحث منطقی کرده و اصطلاحاًدعوایی نداشت.

اما شاخه تکفیری وهابیت ، جریانی خطرناک می باشدکه همچون خفاش خود را شب و تاریکیپنهان کرده و سپس در جایی دیگر خود را منفجر می کنند و عده ای بی گناه را به خاک و خون می کشند.

 

اینان غیر از خود را کافر قلمداد می کنند [حتی اهل سنتی را که با آنها موافق نباشند] و همین «قرائت های افراطی» و «خوارجی» از اسلام است که گسترش ویرانی ، فقر اقتصادی و حاکمیت استعمار، در دنیای اسلام را سبب گردید و در نتیجه اندیشه های سلفی را هر چه بیشتر گسترش داده است.

 

نقل قول

«سلفی - تکفیری‌ ها» ؛ ورای نگاه سنتی به فقه، حق تکفیر و صدور حکم ارتداد دیگر مسلمانان را برای خود محفوظ می‌دانند و بر اجرای مجازات‌های مربوط به آن [مانند اعدام] نیز راساً اقدام می‌کنند.

 

به طور مثال در تاریخ آمده است که وهابیون و هواداران محمد بن سعود در سال 1801 میلادی به شهر مقدس کربلا [که از مشاهد شریفه اهل تشیع محسوب می شود] یورش برده و ضمن ویران سازی صحن مقدس حضرت اباعبدالله^)ع( ، بالغ بر پنج هزار شیعه را سر بریده و یا (بعد از تسلط بر دو شهر مقدس مکه و مدینه) کلیه مخالفان خود را به بیرون از شهر رانده و فضایی مملو از وحشت و نگرانی در بین طرفداران دیگر مذاهب دینی ایجاد نمودند.

 

محمد ابن عبدالوهاب - موسس مکتب نه چندان خوش نام وهابیت

 

در هر حال آن چه از اخبار و دیدگاه های مختلف فقهی شیعه و سنی به دست می آید این است که گفتن شهادتین باعث ورود افراد به اسلام و حفظ خون آنان می شود (شهادتین یعنی بر زبان راندن «أشهد ان لاإله إلا الله و أشهد ان محمداً رسول الله»). 

 

شهید محمدباقر صدر نیز می نویسد: 

نقل قول

کسی که به توحید خدا و رسالت محمد^(ص) و روز قیامت ایمان دارد، مسلمان است، (از هر فرقه، یا طایفه یا طرفدار هر مذهبی از مذاهب اسلامی که باشد) و به طور کلی هر انسانی که شهادتین را اعلان [علنی] کند او عملاً مسلمان و پاک است.

 

ولیکن این نهضت انحرافی و دنیاطلب ، با حضور جریان های استعماری و صهیونیستی در منطقه مجددا آغاز و در خدمت اهداف دشمنان اسلام قرار گرفت.

 

محققان تاریخ وهابیت ثابت کرده اند که این فرقه در اصل به دستور مستقیم وزارت مستعمرات بریتانیا ایجاد شد.

به عنوان مثال به کتاب هایی چون: «پایه های استعمار» از خیری حماد و «تاریخ نجد» از سنت جان ویلبی و »خاطرات حییم وایزمن« اولین نخست وزیر رژیم صهیونیستی و نیز »خاطرات مستر همفر« و »وهابیت، نقد و تحلیل» از دکتر همایون همتی می توان مراجعه کرد.

 

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

ویرایش شده در فروردین 1 توسط mehran55

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

1: مبانی نظری تکفیر

 

1-2 : فتنه تکفیر

 

همانگونه که در پست پیشین عرض کردم ، فصل حاضر به دنبال بررسی مبنای تفکر «تکفیر» در عقاید گروه­های تکفیری می‌باشد.

 

این تفکر از جمله مهم­ترین مفاهیم بنیادی گروه­های تکفیری است که در صدر اسلام به وجود آمد و خوارج نمونه بارز آن بودند. گروه ­های تکفیری با استفاده از این مبنای فکری، مخالفان خود اعم از مسلمانان (شیعیان و اهل سنتی که با آن‌ها هم ­عقیده نیستند) و غیرمسلمانان را تکفیر نموده و علاوه بر آن از این تفکر به عنوان دستاویزی برای رسیدن به اهداف و مقاصد سیاسی خود نیز استفاده می‌کنند.

 

اما آنچه که موجب ظهور» فتنه تکفیر« شده است ، مفتیان کشور حجاز را نیز در برخی مواقع در برابر این تندروی ها به انتقاد شدید وادار کرده است.

 

نقل قول

از جمله آن تندی ها و مدعیات از سوی «مصطفی شکری» بود که تمامی مساجد (به جز چهار مسجد مقدس «مدینه» ، «مسجدالحرام» ، «مسجدالأقصی» و «مسجد قبا» ) را در زمره مساجد ضِرار قلمداد می کرد و نماز در آنها را حرام می دانست.

 

امروز جهان با پدیده ی شومی به نام تکفیر مواجه است که برآمده از سلفی گری افراطی حاصل تبلیغ وهابیت در بین اهل سنت می باشد، گرچه بسیاری از اهل تسنن و علمای اهل سنت با آن مخالفند.

 

در قرن بیست و یکم ، ظهور و بروز گروه های تکفیری وهابی در آفریقا شدت گرفته است

 

این جریان متأثر از آموزه های غلط و برداشت نادرست از دین اسلام [با پشتوانه درآمدهای نفتی چند کشور عربی و سیاست های غرب] علاوه بر ایجاد شکاف در میان مسلمانان به عاملی برای راه اندازی تضادها، جنگ های مذهبی، کشتار و قتل عام مسلمانان در کشورهایی همچون عراق، لبنان، سوریه، پاکستان، افغانستان ، نیجریه ، بحرین و ... تبدیل شده و به عنوان یک خطر بالقوه در سراسر جهان خودنمایی می کند و به صورت بالفعل خصوصا در کشورهای اسلامی امروز مطرح می باشد و هر روز بر دامنه ی آن افزوده میگردد. به طوری که کشورهای به وجود آورنده ی خود را نیز تهدید میکند.

 

پروژه بعثی - تکفیری داعش : با عملیات نظامی آمریکا علیه عراق ، جریان تکفیری با سردمداری القاعده و با هماهنگی و اراده سرویس های اطلاعاتی غرب ، فعالیت خود را در عراق شروع نمود. هدف از این کار هم ، از یک سو با دور کردن خطر از مرزهای رژیم صهیونیستی  و از سوی دیگر با بر هم زدن محور مقتدر مقاومت ، تهدیدات را به مرزهای جمهوری اسلامی ایران بکشاند.

 

ابومصعب زرقاوی ، پدر معنوی داعش - در فصل مربوط به «تکفیری ها در عراق» با او آشناتر خواهیم شد
 

نقل قول

این بار ابومصعب زرقاوی به عنوان امیر القاعده به عراق وارد شد. اما اولویت مبارزه خود را به جای آمریکا ، شیعیان مجاهد قرار داد. لذا مال، جان و ناموس شیعیان مباح گردید و با بمب گذاری، تخریب و کشتار، جنایات زیادی مرتکب شدند.

 

بعدها همین جریان با حضور در لبنان و سوریه علیه آن کشورها جنگید و کارکرد آنها ، کاملا در راستای تضعیف خط مقاومت و هم جهت با اهداف اسرائیل، انگلیس و آمریکا در منطقه قرار گرفت.

 

هرچند در حال حاضر وهابیان از این تفکر عملاً استفاده نموده و به ترویج آن می­پردازند، اما مبنای این تفکر ، اعتقادات ظاهرگرایانه عالمان اهل حدیث از جمله احمد ابن حنبل و شاگرد او ابن تیمیه بوده که پیروان آنها به ترویج این تفکر پرداختند و در نهایت توسط فرقه وهابیت اجرایی گردید.

لذا تفکرات تکفیری که اکنون در جهان اسلام وجود دارد به نوعی نشات گرفته از افکار و نظریات ابن تیمیه است.

 

 

1-3 : سیر تاریخی شکل گیری تفکر تکفیر

 

تفکرِ تکفیر در جهان اسلام ، به صدر اسلام (سده نخستین اسلامی) بازمیگردد.

پس از آن و در سده دوم هجری نیز جریانی به نام اهل حدیث به وجود آمد که ازنظر کلامی در برابر معتزله و ازنظر فقهی در برابر اهل رأی موضع گرفت.

 

در قرن هفتم و هشتم هجری ، تفکر ابن تیمیه تا حدود زیادی موضوع تکفیر را تئوریزه کرد اما مورد استقبال علما و یا عوام قرار نگرفت ، بلکه به مقابله با او منجر شد.

 

تا این که در قرن دوازدهم (ه.ق) محمد بن عبدالوهاب این اندیشه را در نجد عربستان زنده کرد و آن را با همکاری بخشی از قبیله آل سعود و حمایت انگلیس تبدیل به یک فرقه و نظام سیاسی نمود که موجب اشاعه وهابیت گردید.

 

 

لذا شکل گیری تفکر تکفیر را در مراحل زیر میتوان تقسیم بندی کرد:

 

مرحله اول – دوران بنیادین (احمد ابن حنبل)

حداد عادل معتقد است احمدبن حنبل با ایجاد یک طرز فکر قشری گرائی و ظاهر گرایی سبب شد که برخی متفکران حنبلی تفاوت میان اعمال مسلمین و اعمال مشرکین جاهلی را درک نکرده و فقط با توجه به ظاهر، اعمال مسلمین را از مصادیق شرک خوانده و در نتیجه سبب پدیدار شدن یک تعریف از شرک شوند که دایره شمول آن بسیاری از اعمال مسلمین را در برگرفت.

 

نقل قول

نغمه های شوم تفکرات نوظهور و خشونت بار در باب توحید و شرک در کشتزاری که احمد بن حنبل دانه های آن را پاشیده بود، از قرن چهارم رو به جوانه زدن می نهند.

 

با ظهور ابومحمد بربهاری ما با نخستین تحرکات در مورد تخطئه اعمال مسلمین در ارتباط با اولیاء خدا پس از مرگ مواجه میشویم. این شخص که در قرن چهارم میزیسته ؛ از علمای حنبلی بغداد و میتوان او را تنها محرک و پیشوای فعّال حنبلیان بغداد دانست.

 

 

مرحله دوم – دوران تکامل ( ابن تیمیه - 661-728 ه.ق )

در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری فردی که تأثیر زیادی در تحقق دیدگاهی جدید در مورد توحید و شرک گذاشت، ابن تیمیه بود.
 

نقل قول

او را که یکی از بزرگ ترین و معروف ترین علمای حنبلی در قرن هفتم و هشتم هجری قمری [و از اخلاف تندرو سلفیون فعلی] می باشد، می توان نظریه پرداز و تحلیل گر و کامل کننده یک نهضت فکری در باب توحید و شرک دانست که در نهایت به تکفیر دیگر مسلمانان منتهی گشت.

 

او صراحتاً در مورد توحید و شرک تحلیلی ارائه داد که در آن تحلیل تفکیک بین توحید ربوبی و توحید عبادی به طور کامل صورت گرفت و ابراز شد که هیچگونه تلازمی بین اعتقاد به ربوبیت یا خالقیت با تحقق عبادت نیست. او تحلیل کاملی از تعریف خود از شرک عبادی ارائه نداد و ادله او بر تحلیل جدیدش وافی نبود و این امر خود نشان دهنده ضعف مبنایی وی می باشد.

 

 

مرحله سوم – دوران انتقال ( ابن قیم جوزیه – 691-751 ه.ق )

آن گونه که رفیعی بیان می کند ، ابن قیم یکی از مروجان سرسخت عقاید ابن تیمیه بود که به نظرات ابن تیمیه شاکله ای جدید بخشید. وی پس از مرگ ابن تیمیه از زندان آزاد شد و به مصر رفت و در آنجا سرسختانه با همه مذاهب مخالفت کرد. اما بر خلاف استاد خویش علاقه شدیدی به تصوف و عرفان نشان می داد و از آن طرفداری می کرد.

از قرن هشتم تا قرن دوازدهم را مرحله انتقال می نامند چرا که در این سالها گروهی وجود داشتند که سعی در احیاء و تبیین آثار و افکار نوظهور ابن تیمیه نمودند که در میان آنها «محمدابن حیاه السندی» و «عبدالله ابن ابراهیم نجدی» (از استادان محمد این عبدالوهاب) را می توان نام برد.

 

 

مرحله چهارم – دوران تبلور ( محمد ابن عبدالوهاب)

از دیدگاه علیزاده موسوی ، قرن دوازدهم ؛ قرن تظاهر عملی و افراطی یک نهضت فکری طغیان گر بود که یازده قرن در زمینه فکری حنبلی ها مخفیانه ریشه دوانیده بود. در واقع محمد ابن عبدالوهاب را می بایست مجری طرح های پیشنیان نامید.
 

نقل قول

از نظر محمد ابن عبدالوهاب شرک مسلمین که مرتکب اعمال (به اصطلاح وی) شرک آمیز می شوند بسیار اَشَد و مهمتر از شرک مسلمین جاهلی است.

 

ابن عبدالوهاب با پیوستن به حاکم محلی درعیه (یعنی محمد ابن سعود) و تحریک او برای قتل و نهب (به معنای غارت) مسلمانان ، موجبات دل آزردگی بسیاری از مسلمانان را در شهرهای مختلف حجاز، عراق، ایران، شامات و هندوستان فراهم و تشتت را حاکم کرد. در چند حمله ویرانگر پیروان محمد بن عبدالوهاب به شهرهای مکه ، مدینه ، کربلا ، نجف و طائف ؛ چه بسیار عالمان که کشته شدند و چه مزارها و مقبره های امامان و اولیاء و صحابه ویران شدند.

 

تفکرات او که شکوفائی تام یک سیر فکری طولانی و مرموز بود در میان برخی متفکران معاصر و جنبش های اسلامی رخ نمود.

 

محمد بن عبدالرحمن العريفی - یکی از جنجال برانگیزترین مفتیان سلفی - تکفیری عربستان

 

 

مرحله پنجم – دوران اغراق در تکفیر (سلفیان معاصر)

به دنبال فتح ریاض توسط عبدالعزیز (معروف به ابن سعود) در سال 1319 ه.ق (1280 ه.ش) و تداوم مبارزه برای کسب قدرت که تا سال 1351 ه.ق (1311 ه.ش) برای فتح کامل سرزمین عربستان ادامه یافت، یک رژیم سیاسی مبتنی بر نظام پادشاهی در قالب قبیله ای و با تکیه بر اصول وهابیت در سرزمین حجاز استقرار یافت.

 

نقل قول

شاخصه این جنبش در آن است که در معنای بدعت توسعه زیادی داده و این حرکت را انتفاضه ای دانستند برای از بین بردن مظاهر ثنویت و شرک و آنچه را که بدعت در دین می نامیدند.

 

از سوی دیگر هجوم گسترده استعمار غربی به جهان اسلام و انحطاط و عقب ماندگی داخلی مسلمانان ، برخی از اقشار گوناگون جوامع مسلمان را به واکنش واداشت.

به دنبال آن گروه های سلفی در مصر با هدف اصلاح جوامع مسلمان، احیای عظمت مسلمین، اتحاد سرزمین های عربی و بازگشت به خلافت عثمانی از طریق تمسک به قدرت و حتی با خشونت ظهور کردند.

 

گروه «صالح سریه» از نخستین جماعت هائی بود که این اندیشه را پی گرفت.

 

پس از آن «شکری مصطفی» در کنار اندیشه حاکمیت ، به طرح ایده جدید «هجرت» از «دار الحرب» و «دار الکفر» به «دار الاسلام» ، با هدف کسب آمادگی برای جهاد و دستیابی به قدرت مطرح شد.

 

 

جماعت اسلامی مصر نیز از گروه هائی بود که در امتداد اندیشه های صالح به سریه حرکت می کرد و جهاد علیه حکومت کافر را هدف اصلی این سازمان می دانست. آنان رهبران کنونی جهان اسلام را به دلیل تمکین در برابر صلیبیان، کمونیست ها یا صهیونیست ها ؛ مرتد دانسته و جاهلیت نوین و دنیوی آنان را خطرناک تر از جاهلیت قبل از اسلام می خواندند.

تکفیر آنان برای «غیرمشروع کردن تبعیت از حاکمان» و تعیین «کافران داخلی» به عنوان اولین هدف جهادی که طاغوت را از میان بر می دارد ، است.

 

نقل قول

 

ان شاء الله از پست بعد تمامی این مراحل تاریخی را بررسی می کنیم  و تمام اشخاص ، احزاب و جریاناتی که در سیر شکل گیری تفکر تکفیر ، نقش آفرینی نمودند را یک به یک و به ترتیب زمانی معرفی خواهیم کرد.

 

 

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن  1 : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

پ.ن 2 : با توجه به اینکه مبانی نظری تمام شده و می خواهیم وارد تاریخ بشویم ، لطفا دوستان در مورد مسیر تاپیک نظر خودشون رو اعلام کنند. حجم مطالب هر پست زیاد نیست ؟ مطالب گویا است یا نیاز به توضیح و اصطلاحا پاورقی دارد ؟ و ...

ویرایش شده در فروردین 1 توسط mehran55

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

2: تکفیر سابقه ای به قدمت تاریخ اسلام

 

نقل قول

هر جنبش یا حرکتی دارای منشأ و آبشخورهایی است که ریشه هایش به آن ها می رسد.

 

اختلاف ها بین شیعه و سنی در مسئله جانشینی پیامبر (ص) از سابقه دارترین مسائل اختلافی در میان امت اسلامی است و اولین جرقه های تکفیر در جهان اسلام در سقیفه بنی ساعده زده شد [سال یازدهم هجری]. یعنی جائیکه ، برخی مسلمانان ، گروهی از صحابه شناخته شده و نامدار پیامبر [نظیر سلمان و ابوذر] را به دلیل بیعت نکردن با خلیفه نخست تکفیر کرده و کافر قلمداد کردند. _{(مهدی فرمانیان/دیوبندینه/مجله طلوع/شماره6/ 1382)}

 

همین اتفاق مجددا در سال 61 هجری هم تکرار شد. گروهی از طرفداران خلیفه وقت ، نوه پیامبر اسلام را به دلیل بیعت نکردن با خلیفه وقت [یزید ابن معاویه] ، تکفیر کرده و کافر و خارج از دین [اصطلاحا خارجی] دانستند.

 

لذا بیراه نیست اگر بگوئیم که بزرگ ترین مصائب در تاریخ اسلام و بدترین ضربه ها بر پیکر اسلام از اینجا شروع می شود.

 

 

 

2-1 : بستر جغرافیائی

 

مختصات جغرافیایی و اجتماعی شبه جزیره عربستان را تا قبل و حتی بعد از اسلام می توان به طور عمده به دو بخش تقسیم کرد. این دو بخش جغرافیایی عبارتند از نوار غربی این شبه جزیره که به حجاز معروف است و صحرای وسیعی که در مرکز این قلمرو واقع شده و نجد نام دارد.

 

قبایل عرب ساکن عربستان تا قبل از ظهور اسلام نیز به دو دسته قبایل شهرنشین (عمدتا در حجاز) و قبایل بادیه نشین نجد تقسیم می شدند.

 

اسلام در قرن هفتم میلادی در شهر مکه ظهور و در شهر یثرب [که پس از هجرت پیامبر مدینه النبی نام گرفت] استحکام یافت.

 

تا قبل از ظهور اسلام تنش بین قبایل نجدی و قبیله قریش (که زمام امور را در منطقه حاصل خیز و پر رونق حجاز برعهده داشت) به اندازه ای بود که قبایل نجدی هیچ گاه زیر سلطه قریش نروند.

 

محققینی چون آل مکین بر این باورند که جدال و تنش بین قبایل بادیه نشین نجد و قبایل حجاز حتی تا پس از ظهور اسلام نیز ادامه پیدا کرد.

 

 

2-2 : جنگ های رَدِه (یا جنگ های ارتداد)

 

پس از وفات پیامبر اسلام در سال ۶۳۲ میلادی و جانشینی ابوبکر بر مسند خلیفه ، برخی از قبایل نجد از پرداخت زکات به جانشین پیامبر سرباز زدند.

 

نقل قول

طبق سنت قبایل عرب آن زمان، بیعت قبیله با رهبر و خلیفه ، تا زمان حیات او دوام داشت.

 

ترس از بازگشت امور به عقب و خروج قبایل از سلطه مرکزیت موجود در مدینه، ابوبکر را بر این داشت تا علیه قبایلی که «ارتداد» کرده بودند، لشکرکشی کند.

 

این جنگ ها به «جنگ های الرَده» (یعنی کسانی که از راه و رسم اسلامی سرباز زده و رفته اند) معروف شد.

 

آل مکین معتقد است که برخی از این قبایل نجدی به شخصی در نجد که مُسَیلَمه نام داشت و پس از مرگ پیامبر ادعای پیامبری کرد پیوستند.
 

نقل قول

 

مسیلمه بعدها در فرهنگ اسلامی با عنوان «مسیلمه کذاب» شناخته شد.

 

 

پس از واقعه ای که ذکرش رفت ابوبکر همراه لشکری که عمدتا از مسلمانان مدینه بودند ، با مسیلمه و یارانش به نبرد پرداخت و در نهایت قبایل نجدی و پیامبر جدید آنها را شکست داد.

 

اسناد تاریخی با ارزشِ مرتبطِ با این واقعه بسیار اندک اند، اما از جمله یافته های مهمی که آل مکین به آن اشاره می کند این است که : 

«نخست، پس از شکست مسیلمه از ابوبکر، بسیاری از نجدیها دوباره به اسلام بازگشته و تعدادی نیز بر دین مسیلمه باقی ماندند».

 

«نکته دوم این که، دینی که مسیلمه آن را عرضه کرد توام با تعصبات و ممنوعیت هایی چون تحریم سرسختانه خوردن شراب و فعالیت های جنسی بود. لذا، از آنجا که حدوداً پس از گذشت دو قرن از وفات پیامبر ، روند بحث برانگیز حدیث نویسی آغاز شد و نخستین تاریخ نگاری اسلامی سه قرن پس از از وفات پیامبر شکل گرفت (که آن هم طبق موازین تاریخ نگاری امروزی دارای اشکالاتی جدی است) ، به سختی می توان حدس زد و تشخیص داد که آموزه های مسیلمه تا چه میزان با نام آموزه های اسلامی وارد برخی شاخه ها و گرایشات مذهبی در این دین شده یا نشده است.»

 

یکی دیگر از تاثیرات جنگ های رده نیز این است که جنبش های تکفیری بعدها از آن ، با عنوان سابقه ای استفاده کردند که با تشبیهی غیرمنسجم و حتی بی پایه و اساس؛ خصم خود را به خروج از اطاعت خلیفه و ارتداد متهم کرده تا درنتیجه به حذف آنان مشروعیت ببخشند.

 

نجد یک بار دیگر نیز در «صدر اسلام» و در زمان خلافت حضرت علی ابن ابیطالب ^(ع) پراهمیت جلوه کرد. [که ان شاء الله در پست های آینده به آن خواهیم پرداخت]

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

2: تکفیر سابقه ای به قدمت تاریخ اسلام

 

 

2-3 : قیام علیه عثمان (خلیفه سوم)

 

همان طور که گفته شد قبایل نجد با قریشیان حجاز تنشی دیرینه داشتند. ذکر این نکته نیز مهم است که پیامبر اسلام^(ص) و چهار خلیفه پس از او و حتی دو سلسله بنی امیه و بنی عباس که پس از علی ابن ابیطالب ^(ع) به خلافت رسیدند جملگی از حجاز (همگی از قبیله قریش) بوده اند.

 

نقل قول

به تقریب تنها خاندانی که از نجد در شبه جزیره عربستان به حکومت و پادشاهی رسید ، آل سعود در قرن بیستم بود و تا پیش از آن ، در چهارده قرن پس از اسلام ، تمام حکام عربستان ریشه در حجاز داشتند.

شاید با توجه به این حقیقت تاریخی ، رفتارهای عموماً نسنجیده شاهزادگان سعودی که می خواهند با زور یا پول همه مشکلات خود را مرتفع کنند، را بهتر بشود تجزیه و تحلیل نمود.

 

شاهزاده نجدی ، به سنت اجداد خود ؛ چاره تمام مشکلات را استفاده از زور و شمشیر می داند

 

در زمان خلیفه سوم، عثمان بن عفان، قلمروهایی چون ایران، عراق، مصر و شامات نیز جزو قلمرو اسلامی به شمار می رفتند. اما عثمان مقبولیت دو خلیفه قبل از خود را در بین مسلمانان نداشت و دوره او با دوره بی ثباتی و مخالفت گروه های مختلف مسلمانان توام بوده است.

 

دلیل این مخالفت ها معدود ذکر شده است.

نخست این که عثمان لقب «خلیفه الله» یا جانشین خداوند را بر می گزیند (برخلاف سنت و روش دو خلیفه پیش از خود). او معتقد بود که مشروعیت خود را از خداوند گرفته و تا لحظه آخر که شورشیانی از مصر و عراق منزل او را احاطه کرده و وارد منزل او شدند نیز بر این نکته پافشاری کرد.

این درحالی بود که نخستین خلیفه یعنی ابوبکر لقب «خلیفه الرسول» یا جانشین پیامبر را برای خود برگزیده و خلیفه دوم عمر، لقب «امیرالمومنین» را برای خود برگزید. حتی علی ابن ابیطالب ^(ع) نیز پس از عثمان ،همچون عمر، لقب «امیرالمومنین» را برای خود برگزیده و آن چنان که معروف است پس از گردهمایی مردم در مقابل خانه ایشان و درخواست آن ها از علی^(ع) برای تقبل خلافت این مقام را پذیرفت.

 

نقل قول

ذکر این نکته نیز مهم است که در شورای 6 نفره ای که عمر برای تعیین خلیفه بعد از خود مشخص کرد، حکم کردن طبق سنت دو خلیفه اول ، یکی از شروطی بود که عثمان با پذیرش آن ، بر علی ابن ابیطالب ارجح شد و پس از مرگ عمر به خلافت رسید.

این شورا متشکل از علی ابن ابیطالب ، عثمان ابن عفان ، عبدالرحمن ابن عوف ، سعد ابن ابی وقاص ، طلحه ابن عبیدالله ، زبیر ابن عوام و به ریاست عبدالرحمن ابن عوف بود. یعنی اگر آراء اعضای شورا 3 به 3 برابر میشد ، گزینه ای که رای عبدالرحمن در آن بود به خلافت می رسید.

 

نکته دومی که مسلمانان را از عثمان رنجاند این بود که او تقریبا تمامی امرای گماشته شده از سوی عمر را برکنار و خویشاوندان و نزدیکان خود را در مناصب آنان به کار گماشت. معروفترین این نزدیکان معاویه ابن ابی سفیان است که از سوی عثمان به حکمرانی شام در دمشق منصوب شد.

عامل سوم نیز بخشش مقداری از اموال عمومی به نزدیکانش بود.

 

 

نقل قول

همچنین، از دیگر عواملی که منجر به خشم مردم عراق، سوریه و مصر علیه عثمان یاد شده ، سوزاندن قرآن های نگارش شده توسط آن اهالی است.

 

اکثر محققان بر این نکته توافق نظر دارند که تا قبل از عثمان ، قرآن در یک نسخه واحد گردآوری نشده بود و به دستور او ، این امر در مدینه محقق شد. رضا اصلان یادآور می شود که نسخه های قرآنی دیگر بین اهالی عراق، سوریه و مصر تفاوت هایی با یکدیگر و با قرآن گردآوری شده در مدینه داشته اند.

 

درنهایت امر ، عثمان توسط مخالفانی که خانه او را محاصره کرده بودند به قتل رسید.

پس از او علی ابن ابی طالب به خلافت رسید.

 

اما خلافت علی^(ع) و شرایط پیرامون او با سه خلیفه پیشین بسیار تفاوت داشت. او پس از خلافت برای حفظ منافع جمعی مسلمین ، عفو عمومی صادر کرده و قاتلین عثمان را که نماینده جمع انبوهی از مسلمانان بودند، بخشید.

این امر به مذاق بسیاری از بزرگان آن دوران خوش نیامده و در یک چند دستگی عمیق که بعدها به جنگ های داخلی میان مسلمانان منجر شد، عده ای خواهان مجازات قاتلین عثمان شده و برخی حتی علی^(ع) را مسئول قتل عثمان خواندند.

جنگ جمل و مهم تر از آن جنگ صفین حاصل این اختلافات عمیق بود.

 

معاویه از جمله مهم ترین مخالفان حضرت علی^(ع) در آن برهه، حاکم قدرتمند و پرنفوذ دمشق بود.
 

نقل قول

نکته مهمی که باید اشاره کرد این است که در زمان خلافت علی^(ع) لشکری که مورخ خاورمیانه آلبرت حورانی، از آن به عنوان «لشکری یاد میکند که فارق از اختلافات قبیله ای و با هویت اسلامی» در زمان خلافت عمر بن الخطاب با ایران و روم می جنگید، به دلیل حوادث به وقوع پیوسته در زمان خلافت عثمان و ایجاد چند دستگی های گوناگون ؛ دیگر وجود نداشت و علی^(ع) از چنین امتیازی برای رویارویی با مخالفین خود برخوردار نبود.

 

حضرت علی^(ع) در نبرد خود با  معاویه و سایرمخالفین ؛ به مردم کوفه، که خود را پیروان علی یا شیعه علی می نامیدند، بسیار تکیه کرد. شیعه به معنی پیرو است و از قرار معلوم در آن زمان پیروان تمامی رهبران درگیر ، خود را شیعه آن رهبران می نامیدند. از این رو، در آن دوره  احتمالاشیعه معاویه و شیعه عثمان نیز وجود داشته است. اما تنها شیعه علی است که توانست بعدها و در امتداد تاریخ اسلامی به حیات خود ادامه بدهد و به عنوان یک مذهب، پیش از دیگر مذاهب اسلامی صاحب فقه گردید.

 

جاهلانی که در برابر قرآن های روی نیزه ، خلاف امر امام خود رفتار کردند ،

اندک مدتی بعد پشیمان شدند و نشستند و گریه کردند و گفتند " الهی العفو"

 

یکی دیگر از گروه هایی که امام علی ^(ع) برای نبرد با معاویه به آنها تکیه کرد قبایل نجدی بودند که مشکلات دیرینه و جدید با قریش، آن ها را به سوی ضدیت با عثمان و پس از آن معاویه سوق داده بود.

 

این گروه جزو کسانی بودند که در نتیجه حکمیت در جنگ صفین با نارضایتی از سپاه  امامعلی ^(ع) جدا شده و به خوارج پیوستند.

 

 

[در ادامه تاپیک خواهیم دید که سرزمین نجد از صدر اسلام تا به امروز ، به عنوان کشتزاری حاصلخیز ، در پرورش و رشد جریان تکفیر گرا چه نقش بسیار پر رنگی داشته و به همین دلیل این مقدار بر سرزمین نجد تأکید می گردد.]

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

ویرایش شده در فروردین 1 توسط mehran55
اصلاح اشتباهات تایپی

[arminheidari 24,405]

با سلام و تشکر بابت تاپیک خوبت

اینکه سراغ ریشه های فکری تکفیری ها رفتی کار درستی کردی

 

یک نکته ای که شاید کمتر بحث کردی بحث اثرات قبیله ای و طایفه ای هست که در دلش پر از تصمیمات نژاد پرستانه با ظاهر مذهبی شده است

تو اکثر اتفاقات بحث قبیله و طایفه گرایی مشهود هست 

بسیاری از این موارد رو پیامبر باهاش مقابله کرد ولی متاسفانه تا همین الان هنوز وجود دارن 

 

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

15 minutes قبل , arminheidari گفت:

با سلام و تشکر بابت تاپیک خوبت

اینکه سراغ ریشه های فکری تکفیری ها رفتی کار درستی کردی

 

ممنونم آرمین جان.

احساس خود من هم این بود که در برخورد با تکفیری ها ، عموماً به جای پرداختن به ریشه ها و آبشخورهای فکری شون ، بیشتر به جنایات و سبعیت و وحشی گری اونها می پردازیم و جای خالی بررسی عمقی تر این جریانات احساس میشد. 

 

16 minutes قبل , arminheidari گفت:

یک نکته ای که شاید کمتر بحث کردی بحث اثرات قبیله ای و طایفه ای هست که در دلش پر از تصمیمات نژاد پرستانه با ظاهر مذهبی شده است

تو اکثر اتفاقات بحث قبیله و طایفه گرایی مشهود هست 

بسیاری از این موارد رو پیامبر باهاش مقابله کرد ولی متاسفانه تا همین الان هنوز وجود دارن 

 

کاملا درست میگی و این مقوله هنوز خیلی جای کار داره. من سعی کردم (به دلیل اینکه برای دوستان مطالب تاپیک خسته کننده نشه) ، صرفاً به صورت گذرا و فهرست وار ، فقط و فقط به تاریخچه فکری اونها بپردازم. وگرنه جریانات تکفیری رو از زوایای جامعه شناسی ، روان شناسی ، اقتصاد سیاسی و ... هم باید بررسی کرد تا به درک درستی از اونها رسید.

 

 

فصل نخست

2: تکفیر سابقه ای به قدمت تاریخ اسلام

 

2-3 : تطهیرگرایانی که خوارج نام گرفتند

 

جنگ صفین در سال ۶۵۶ میلادی یعنی یک سال پس از قتل عثمان رخ داد. این جنگ ماه ها طول کشید و نیروهای امام علی^(ع) و معاویه بارها میدان نبرد را ترک کرده تا در زمان دیگری نبرد کنند. سرانجام سپاه علی ^(ع) بر سپاه معاویه برتری می یابد. سپاهیان معاویه با بر سر نیزه قرار دادن قرآن ها خواستار داوری قرآن بین دو سپاه درگیر جنگ شدند.

سرانجام امام علی^(ع) و معاویه برای پایان دادن به درگیری تن به این حکمیت و داوری می دهند. 

 

نقل قول

حَکَمیت سنتی بود که حتی قبل از اسلام نیز در بین قبایل عرب عربستان رایج بوده است. در نتیجه نزاع و درگیری بین قبایل همواره افرادی تحت عنوان حاکم با داوری میان طرف های درگیر نزاع را خاتمه میدادند و جریمه و غرامت تعیین میکردند. خود پیامبر^(ص) نیز در مدینه از سوی بسیاری با عنوان حَکَم شناخته می شد و پایان درگیری طولانی بین دو قبیله اوس و خزرج تحت حکمیت ایشان ثبت شده است.

 

در مفاد داوری صفین این نکته ضمیمه می شود که لقب امیرمومنان از حضرت علی سلب شود.

برخی از همراهان امام علی با نارضایتی از این امر از او خواستند که حکمیت را منتفی قلمداد کند تا جنگ علیه سپاه معاویه هم چنان ادامه یابد. اما آن ها با پاسخ منفی علی^(ع) مواجه شده و این امر باعث شد تا برخی از آنان جریان حکمیت را منطبق با قرآن ندانسته و از سپاه حضرت علی جدا شوند.

 

نقل قول

شعار معروف «لا حکم الا حکم الله» ، به معنی داوری از آن خداوند است، شعار این عده بود که پس از جدایی در منطقه ای بنام حارورا مستقر شدند. بعدها گروه های دیگری نیز در همان منطقه به آنان پیوستند.

 

 

جداشدگان از سپاه علی^(ع) با نامهای مختلفی معروف شدند:

از جمله «حاروریه» که این لقب آنها منسوب به منطقه جغرافی محل استقرارشان بود.

لقب دیگری نیز که به آن شهرت یافتند «محاکمه» بود که آنها را به مخالفت شان با جریان حکمیت منتسب می کرد.

اما معروفترین لقب شان تا به امروز «خوارج» است، به معنی کسانی که خروج یا طغیان کردند.

 

آنها سپس در منطقه نهروان نزدیک بغداد کنونی متمرکز شدند و حملات و دست اندازی های مکرری علیه مسلمانانی که با آنها هم عقیده نبوده یا به آنها نمی پیوستند انجام دادند. جنگ معروف نهروان، که در آن لشکر علی ابن ابیطالب ، خوارج را شکست داد، در همین زمان اتفاق افتاد.

 

 

خوارج به دسته های مختلفی تقسیم شده و مسلک هرکدام ، الزاما با دیگری یکی نبود:

 

برخی از آنان معتقد بودند که حکومت بر مسلمانان تنها حق شخص زاهدی است که به امور دینی آگاه باشد. از این رو برخی خوارج را نخستین تئوکراتها یا طرفداران حکومت دینی نیز به شمار می آورند.

 

خوارج نجدی اما بیشتر به مسلک آنارشیستی معرفی می شوند.

 

همه دسته های خوارج اما ؛ به یک ویژگی شناخته می شوند و آن هم کافر شمردن مسلمانانیست که آنان را همراهی نمی کردند.

 

نقل قول

از این رو ادعای این که خوارج نخستین تکفیری های اسلام قلمداد می شوند ادعای غیرمستدلی نیست.

 

فرقه ازارقه خوارج )منتسب به رهبر آنان نافع ابن ازرق( ، که خشن ترین گروه خوارج شناخته شده اند، حتی کسانی را که علیه دشمنان شان شمشیر نمی زدند هم کافر دانسته و از این رو ریختن خون شان را مباح و مال و ناموس شان را بر ازارقه حلال می شمردند.

 

علی رغم کمبود منابع مستدل تاریخی، وحشتی که خوارج میان مسلمانان آن دوره به وجود آورده بودند به خوبی قابل تصور است.

به عنوان مثال آن گونه که میدلونگ ذکر می کند، هنگامی که علی^(ع) سپاه خود را برای نبردی مجدد با معاویه از کوفه راهی دمشق می کند، همراهان امام علی ^(ع) از او می خواهند که ابتدا با خوارج بجنگند تا آنان را از شر خشونت های دهشت بارشان رها سازد.

 

 

نقل قول

یکی دیگر از دلایلی که منجر شد خوارج چنان تاثیر عمیقی در تاریخ اسلامی از خود به جا بگذارند، «جان سخت» بودن جنبش شان بود.

 

علی^(ع) بارها با خوارج نبرد کرد و در همه موارد پیروز شد. اما نه تنها نتوانست این پدیده را کاملا و برای همیشه از بین ببرد، بلکه این خوارج بودند که حضرت علی را هنگام نماز در مسجد کوفه به شهادت برساندند.

معاویه که پس از حضرت علی به خلافت رسیده و از ثروت و در نتیجه توان نظامی و سپاهیان و امکانات بیشتری نسبت به علی^(ع) برخوردار بود نیز بارها علیه خوارج جنگید. اما او نیز نتوانست این پدیده را کاملا و برای همیشه از بین ببرد.

 

پدیده خوارج تا بعد از عهد اموی و تا اوایل عهد عباسی ممتد شد. سرانجام در قرن نهم میلادی بود که خوارج به تدریج در مذاهب دیگر اسلامی حل شده یا به مذهبی «نسبتاً» معتدل تر مانند اباضی های عمان تبدیل شدند.

 

نقل قول

بدون شک شباهت های «جنبش های جهادگرا» با «جنبش های خوارج» ، هم در «تاکتیک ها و عملکردها» و هم در «دکترین» ، شباهت هایی غیرقابل انکار است.

 

برخی پژوهشگران مانند جفری کنی «جنبش جهادگرا» در مصر را تماما براساس عقاید و سیاست های نشات گرفته از خوارج تحلیل میکند.

 

برخی از علمای معاصر و غیرمعاصر ، محمد عبدالوهاب [پایه گذار مکتب معروف به وهابیت] را به دلیل شباهت های دکترین پیشنهادی او با دکترین خوارج؛ متهم می کنند که افکار خود را از آنها گرفته و کتاب های آنها را می خوانده است.

اما خود جهادگرایان این گونه ادعاها را اتهام خوانده و آن را رد میکنند.

 

 

نقل قول

بدون توجه به شباهت ها و یا حتی این که آیا جنبش های جهادگرای اهل سنت سعی در تقلید از خوارج دارند یا خیر، این گونه جنبش ها ماخذ دینی خود را از سلفیت می گیرند.

 

قرائت سَلَفی از دین اسلام؛ مکتبی واضح است که فقها و رویکرد و دکترین خاص به خود را دارد. حال این که خوارج متعلق به برهه ای از تاریخ هستند و امروزه مذهب یا فقهی که به مذهب خارجی معروف باشد دیگر در میان مسلمانان وجود ندارد.

 

 

(ان شاءالله در پست آینده با قرائت سلفی از اسلام و واضع آن یعنی ابن تیمیه آشنا خواهیم شد)

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

با توجه به خاتمه بخش دوم این فصل (تکفیر سابقه ای به قدمت تاریخ اسلام) به اتفاق هم بخش سوم (ابن تیمیه و رجوع به سلف صالح) رو آغاز می کنیم.

البته بخش دوم این فصل ، موارد دیگری هم داشت که برای جلوگیری از طولانی شدن تاپیک ، از آنها صرف نظر کردم. (به عنوان مثال نقش غیرمستقیم و مستقیم خوارج تکفیری در واقعه عاشورا و ... )

 

 

 

فصل نخست

بخش سوم : ابن تیمیه و رجوع به سَلَفِ صالح

 

نقل قول

فقیهی به نام ابن تیمیه در قرن چهاردهم میلادی ، میراثی به جای گذاشت که شناخت امروزی ایدئولوژی جهادگرایی بی شناخت این میراث، اگر غیرممکن نباشد، حتماً نیمه کاره است.

 

قرون سیزدهم و چهاردهم میلادی در تاریخ اسلامی به «عصر پس رفت» یا «عصر الانحطاط» معروف اند.

 

 

3-1 : عصر انحطاط

 

در قرن سیزدهم میلادی، سپاهیان پیش تاخته مغول از مرزهای شرقی قلمرو اسلامی با بی رحمی تمام و قتل و غارت به سوی قلمروهای غربی تاختند.

سپاه مغول به رهبری هولاکو سرانجام در سال ۱۲۵۸ میلادی پس از محاصره ای طاقت فرسا وارد شهر یک میلیون نفری بغداد می شود و با کشتن مستعصم، آخرین خلیفه عباسی ، به آخرین خلافت اسلامی و خلفای عرب تبار آن پایان می دهد.

 

هرچند خلافت عباسی در زمان حمله مغول ، تنها خلافتی صوری بوده و قلمرو نفوذ آن محدود به بغداد و حومه آن بود.

در آن زمان قلمروی عظیم الجثه اسلامی که مرزهای آن از مراکش در غرب تا اندونزی و جنوب چین در شرق کشیده شده بود، پاره پاره و هر قسمت آن کاملا مستقل از حکومت بغداد اداره می شد.

 

هم زمان با ویرانی شهر بغداد و گردن زدن دانش پژوهانی که از نقاط مختلف دنیا این شهر را برای کسب علم برگزیده بودند، مغول ها کتابخانه معروف بغداد را نیز به آتش کشیدند.

 

نقل قول

این کتابخانه، همان کتابخانه ای بود که با کمک میراث به جا مانده اش از ترجمه و نگهداری آثار فلاسفه یونان باستان، اروپا در عهد رنسانس توانست از گذشته فکری خود باخبر شود.

 

مینیاتوری از محاصره بغداد به دست سپاهیان مغول و هلاکو خان

 

اما علی رغم «انحطاط» ، تعدد فرهنگ ها و مذاهب و پذیرش تفاوت های آن ها در قرن سیزدهم و چهاردهم میان مسلمانان نسبت بالایی داشت.

 

جهانگرد مراکشی قرن چهاردهم ابن بطوطه در سفرنامه خویش با شگفتی از تنوع آیین و مناسک مختلف مذاهب سنی در مکه می گوید و این که چگونه این مناسک از محله ای تا محله دیگر شهر با یکدیگر تفاوت داشته اند.

 

او همچنین در مورد سیستم قضایی دمشق در اوایل قرن چهاردهم می گوید که هر یک از مذاهب چهارگانه اهل تسنن )شافعی، مالکی، حنفی و حنبلی( قضات و دادگاه های خاص خود را داشته اند. یعنی اگر شخصی بر مذهب حنفی بود قاضی حنفی به دعاوی او رسیدگی می کرد تا با توجه به فقه و باورهای او حکم صادر شود.
 

نقل قول

پس از سقوط و افول بغداد شهرهایی مانند دمشق و قاهره به مرکز روشنفکری اسلامی تبدیل می شوند.

 

البته شهری مانند دمشق حتی در زمان رونق بغداد نیز از چنین ویژگی برخوردار بود.

 

آن چنان که طارق الجمیل به ثبت رسانده است، در بحبوحه قرن سیزدهم و چهاردهم میلادی و در شهر دمشق است که فقها و طلاب علم شیعه و سنی در مراکز علمی مشترک ضمن همکاری و داد و ستد علم با یکدیگر، بر هم تاثیر هم می گذارند.

 

او معتقد است که در این برهه شیعیان به عنوان همکار، طلاب و مدرسین در بسط فقه و دانش مدارس مذهب سنی مشارکت داشته و در آن واحد ضمن استعانت از فقه سنی به بسط و تکامل فقه شیعه پرداختند.

 

مسلک و قرائت اسلامی پیشنهادی از سوی ابن تیمه، از جهتی می تواند طغیان بر این تعدد و تنوع و رویارویی با انطباقی باشد که اسلام از قرن هفتم میلادی تا به قرن چهاردهم با دیگر فرهنگ ها و علوم آن زمان داشت.

 

 

ابن تیمیه در سال ۱۲۶۳ م ، ۶۶۱ ه، در حران [شهری در شامات قدیم و ترکیه امروزی] و در خانواد های حنبلی به دنیا آمد. او در سالهای جوانی مانند پدر و پدربزرگ خود به درجه فقاهت در این مذهب رسید.

 

نقل قول

مذهب حنبلی در بین مذاهب چهارگانه اهل سنت به محافظه کارترین مذهب معروف است که در آن بیش از بقیه مذاهب در فهم و تطبیق اسلام به احادیث اتکاء می شود.

 

احمد ابن حنبل، شخصی که مذهب حنبلی منتسب به اوست، از سوی برخی علما بیشتر به عنوان یک محدث شناخته شده است تا مجتهد و فقیه اسلام.

 

برخلاف «اهل رأی» که به امورات فقهی و استفاده از آراء و اجتهادات عقلی در استنباط اسلام تمایل دارند، «اهل حدیث» در فهم بایدها و نبایدهای اسلامی بیشتر به احادیث تکیه کرده و از این رو خود را تابع رای و اجتهاد نمی دانند.

 

این فرآیند در عمل می تواند به دو فهم متفاوت از یک مساله یا اصل اسلامی منجر شود. علاوه بر این، مشروعیت مصدر فهم به باور کسانی که اسلام را به شیوه اهل حدیث فهمیده اند الزاما برای گروه دیگر مصدری مشروع نیست، و بالعکس.
 

نقل قول

تفاوت بین مذاهب و اختلاف بین آنها در واقع ناشی از این مصادر یا چگونگی فهم آنان از اسلام است.

 

دلایل و قراین بسیاری نشان از این دارد که مذاهب مختلف اسلامی در طول تاریخ توانسته اند تفاوتهای میان یکدیگر را درک و با آن ها تعامل و در نتیجه هم زیستی کنند.

 

اما تفاوت در مصادر فهم اسلام ، وقتی خطرناک می شود که : 

 

نقل قول

گروهی با اتکا بر شیوه فهم خود ، نه تنها آن را درست ترین بدانند ؛ بلکه شیوه های فهم دیگران را تا حد کفر تنزل داده و حذف آنان را جایز بشمارند.

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

 

ویرایش شده در فروردین 1 توسط mehran55
اصلاح اشتباهات تایپی

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

بخش سوم : ابن تیمیه و رجوع به سَلَفِ صالح

 

نقل قول

استخوان بندی اصلی فهم اسلام در مسلک پیشنهادی ابن تیمیه اتکا بر حدیث است.

 

به عنوان مثال، او در کتاب «الصارم المسلول علی شاتم الرسول» احکام چگونگی برخورد با دشنام دهندگان به پیامبر و همسران او را بررسی میکند. حِدت مجازات دشنام دهندگان در این کتاب اغلب مرگ و دشنام دهندگان مهدورالدم شناخته می شوند.

 

اسناد ارائه شده از سوی ابن تیمیه برای توجیه چنین مجازات های سنگین را تعداد اندکی آیه قرآنی )که حتی برخی معتقدند که آیات ذکر شده با اصل قضیه مطرح شده ارتباطی ندارند( و تعداد انبوهی حدیث اند.

از این رو پیش از این که وارد شرح میراث ابن تیمیه شویم، ضروری است که به برخی از نقدهای مطرح شده در باب پیدایش و نگارش احادیث اشاره کنیم. چرا که بنیان تفکرات ابن تیمیه و تکفیرگرایان پس از او ، بر برخی از احادیث استوار است :

 

 

3-2 : علم حدیث

 

پس از وفات پیامبر در مدینه، مسلمانان برای فهم آموزه های اسلامی و نظر حضرت محمد^(ص) در این رابطه، به طور طبیعی به اصحاب ایشان رجوع می کردند.

 

نقل قول

اصحاب کسانی بودند که در دوره پیامبر زیسته، در مسیر تحقق رسالتش او را همراهی کرده و از این رو نگرش او در مورد مسائل مختلف دین اسلام را ، بهتر از دیگران می دانستند.

 

پس از اصحاب این امر به تابعین واگذار شد، یعنی نسل پس از اصحاب که به دلیل فاصله زمانی کمتر آنها با زمانی که پیامبر می زیست امر نقل سینه به سینه گفته ها و آموزه های او کار چندان دشواری نبود.

 

اما پس از تابعین و تا دو قرن پس از وفات پیامبر چیزی در حدود ۷۰۰ هزار حدیث در میان جامعه اسلامی آن زمان رد و بدل شد که اکثر آن ها جعل شده بودند تا منافع شخصی جعل کنندگان آنان را تامین کنند.

 

پژوهشگر مجارستانی اگناز گلدزایر در بررسی مشابه تعداد زیادی از احادیث را شناسایی کرده است که در واقع ترجمه آیاتی از تورات، انجیل، حکمت های ایران باستان، پندهایی از فلاسفه یونان، ضرب المثل های هندی و غیره بوده اند.

 

رضا اصلان در این رابطه معتقد است که

نقل قول

« اغراق آمیز نیست اگر بگوییم اندکی پس از فوت محمد^(ص) ، کسانی که وظیفه ترجمه اراده خداوند در قرآن و اراده حضرت محمد در احادیث را بر گردن گرفتند به هیچ وجه نگران صحت گزارش های خود در رابطه با احادیث، یا بی طرفی زنجیره افرادی که حدیث به استناد آن ها استخراج میشد، نبودند. بلکه نگرانی بیشتر متمرکز بازپس گیری سلطه مالی و اجتماعی بود که اصلاحات اعمال شده از سوی محمد^(ص) آنها را از ایشان گرفته بود.» [مردانی که از قضا قدرتمندترین و ثروتمندترین افراد در میان امت نیز به شمار میرفتند]

در این نقل قول اشاره اصلی به سلسله بنی امیه است.

 

تصویر از یک دستخط از احادیث نبوی مربوط به 1322 میلادی در مکه

 

خلافت بنی امیه آن چنان که پیشتر ذکر شده با خلافت معاویه آغاز شد. معاویه فرزند ابوسفیان و هند است.

ابوسفیان از اشراف قریش در مکه بود که قبایل عرب را جهت نبرد با مسلمانان مدینه تشویق میکرد و در زمره آخرین اشرافیانی بود که به اسلام گروید.

مادر معاویه نیز آن چنان که معروف است پس از به قتل رسیدن حمزه، عموی پیامبر، در جنگ احد جگر او را بر سر خنجر به دندان کشید.

 

در چنین شرایطی هرکس که می خواست هر عملی را  انجام دهد [هرچند غیر متعارف] ، آن را با حدیثی از پیامبر توجیه می کرد.

پس گردآوری احادیث ضروری شد.

 

نقل قول

علم گردآوری احادیث، که نخستین گردآورندگان آن، کار خود را دو قرن پس از فوت پیامبر آغاز کردند، از جهتی جداسازی احادیث راست از دروغ بود.

 

این که گردآورندگان حدیث تا چه حد در رسالت خود توفیق حاصل کرده اند تا به امروز موضوع جدل و حرف و حدیث بسیاری است.

 

آنگونه که به نظر می رسد فرآیند گردآوری و بازنویسی احادیث ، خالی از «تاثیر و تاثرات مناسبات قدرت»، «نگرش گردآورنده حدیث» و «فرهنگ» و ارزشهای غالب بر جامعه ای که در زمان و مکانی متفاوت با آنچه که هسته اولیه مسلمانان به همراه پیامبر در مدینه می زیسته اند، نبوده است.

 

یکی از اشکالاتی که میتوان به فرآیند گردآوری احادیث وارد دانست، کثرت احادیث ضد و نقیض است.

 

 

به عنوان مثال، در صحیح بخاری می توان حدیثی [که از قضا شدیداً مورد علاقه و استفاده جهادگرایان نیز هست] یافت که پیامبر در پاسخ به این سوال یارانش که «حکم زنان و کودکان کفار چیست؟» پاسخ میدهد «هُم مِنهُم» ، به این معنا که آن ها نیز از خود همان کفار هستند و از این رو قتل آنها جایز است.

 

اما در همان صحیح بخاری احادیثی دیگر هست که پیامبر قتل مومن را با ویران ساختن دنیا یکی دانسته یا مسلمانی که همسایه خود را بیازارد مومن واقعی نمی شمارد.
 

نقل قول

این تناقضات نقل احادیث از پیامبر ، دو شخصیت کاملا متفاوت ارائه داده و در نتیجه پیروان این احادیث می توانند از دو مسیر کاملا متفاوت از او تبعیت کنند.

 

مباحث انتقادی و جدل بر سر جایگاه و نوع احادیث امروز هم در محافل اهل تسنن از سوی روشنفکرانی مانند حسن بن فرحان المالکی عربستانی، اسلام البحیری و محمد عبدالله نصر مصری و به شکلی دیگر از سوی برخی محافل شیعیان ، مباحث داغ و پرطرفداری هستند.

 

 

ادامه دارد ...

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

 

 

ویرایش شده در فروردین 1 توسط mehran55
اصلاح اشتباهات تایپی

[MF44 5,972]

3 hours قبل , mehran55 گفت:

پژوهشگر لهستانی اگناز گلدزایر در بررسی مشابه تعداد زیادی از احادیث را شناسایی کرده است که در واقع ترجمه آیاتی از تورات، انجیل، حکمت های ایران باستان، پندهایی از فلاسفه یونان، ضرب المثل های هندی و غیره بوده اند

سلام - ایشون مجارستانی و یهودی بودند و متاسفانه یک محقق بی طرف نبودند و کتاب ایشون هم در باره اسلام به عنوان  منشا و ماخذ برای تالیف یک کتاب ضاله در ایران مورد استفاده قرار گرفت در واقع استناد به حرف محققی که معتقد به وحیانیت کلام الله و رسالت رسول الله نیست از اساس اشکال دارد - زحمات جناب mehran55 جای تقدیر و تشکر دارد انتقاد مطرح شده خطاب به خاورشناسان مادی گرا است 

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

بخش سوم : ابن تیمیه و رجوع به سَلَفِ صالح

 

در شیوه پیشنهادی ابن تیمیه که همان سلفیت است استفاده از احادیث به عنوان مصدر تشریعی برای اعمال «اسلام صحیح» ، تا سر حد اغراق پیش میرود.

 

نقل قول

به عنوان مثال در یکی از دست نوشته هایش منتقدینش را به چالش کشیده و به آنها می گوید: "من به مخالفانم سه سال فرصت می دهم که یک کلمه از پیشوایان سه قرن اولیه اسلام بیاورند که مخالف آنچه باشد که من گفته ام" .

 

این که ابن تیمیه چگونه سخنان خود را هم ارزش با پیشوایان اسلام میداند را می بایست در استناد او به احادیث به جا مانده که شرح حال پیشوایان اولیه را داده اند، جست.

 

نقل قول

مرجع دیگر؛ شناخت چگونگی زندگی پیشوایان اسلام ، تاریخ اسلامی است.

 

نخستین تاریخ نگاری اسلامی که تاریخ طبری نمونه ای از آن است نیز در قرن دهم میلادی و سه قرن پس از وفات پیامبر شکل گرفته است.

 

این گونه تاریخ نویسی شاید زیاد مورد قبول علم تاریخ امروز نباشد که از شیوه های کاملا متفاوتی برای کشف و ثبت تاریخ استفاده می کند. به عنوان نمونه، طبری سیر تاریخ نگاری خود را از زمان آدم و حوا آغاز کرده تا به تاریخ نگارش کتاب خویش .

 

 

3-3 : ابن تیمیه و سَلَفیت

 

نقل قول

ابن تیمیه در فهم و تفسیر قرآن و متون به شیوه «نَصی» یا «ظاهری» معتقد بود.

 

طبق این شیوه معنی آیات قرآنی باید عینا آن طور که در قرآن نوشته شده است استنباط شوند. لذا، استفاده از خرد یا مد نظر داشتن گذر زمان نمی تواند جایگاهی در تفسیر قرآن داشته باشد و معنی ظاهری کلمات قرآن را تغییر دهد.

 

حال این که اکثر مذاهب اسلامی از شیوه «تاویل» در فهم قرآن استفاده می کنند.

تأویل عبارت است از به کارگیری عقل برای فهم معانی قرآن، ولو این که معنی ظاهری آیات تغییر کنند.

 

مذهب شیعه به شیوه ای نزدیک به تاویل [که همان شیوه باطنی است] معتقد است. این شیوه به این نکته استناد میکند که در عمق آیات قرآن معانی فراتری از شکل ظاهری کلمات نهفته که برای فهم صحیح آنها می بایست به باطن کلمات نیز توجه کرد.

 

برخی با رد وصف «خشک و دگماتیک» بودن شیوه ابن تیمیه برای دانستن متون، آنها را نوعی تعقل برای حفظ سنت اسلامی از برداشت های مفسرین می دانند.

اما شاید ایده عباس زریاب خوئی که با ایده بسیاری پژوهشگران دیگر هم سو است درست تر باشد که ابن تیمیه به کارگیری عقل را تنها زمانی جایز می دانست که عقل با نص قرآن و احادیث پیامبر سنخیت داشته باشند.

 

 

ابن تیمیه در مساله هفتم )القاعدة السابعة( کتاب التدمريه با حمله به شگرد مذاهبی که در فهم قرآن از عقل مستقل استفاده و تاویل می کنند، شرح مفصلی مي دهد که:

نقل قول

نخست، متون قرآن عین عقلانیت بوده، دوم، نیازی به تاویل برای فهم آن چه که خداوند گفته نیست و سوم، احکام قرآن باید آن طور که برای پیشوایان پیاده شده و از سوی آنان فهمیده شده تطبیق شوند. 

 

ابن تیمه با رد میراث فلسفه اسلامی و کارهای فلاسفه ای چون فارابی، ابن سینا، ابن رشد و ابن عربی آن ها را به تبعیت از فلاسفه یونان و ایران که از دید او مشرک بودند، متهم کرد.

 

بدون شک ترجمه آثار فلاسفه یونان و به کارگیری آن ها برای ارائه فلسفه بومی اسلامی، نقش به سزایی در امور اجتهادی و تاویل اسلام داشته است.

 

عمده فلسفه اسلامی ارائه شده از سوی فلاسفه ، انسان مومن را از قید و بندهای سفت و سخت به متون رها کرده اند و برای او اصالتی قائل می شوند که خود به شکلی مستقل برای رسیدن به حقیقت و «تقرب» به خدای خویش تلاش کند.
 

نقل قول

قرنهای ۱۰ تا ۱۵ میلادی زمان رشد و شکوفایی این گونه فلسفه ها بود.

 

آلبرت حورانی معتقد است که «ابن سینا» موثرترین فیلسوفی است که دیگر فیلسوفان بزرگ اسلامی مانند ابن عربی و ابن رشد بر سنگ بنای فلسفه او ، فلسفه خود را بنا کرده و از این رو فلسفه ابن سینا را وارد مراحل تازه ای کرده اند.

ابن سینا با صحه گذاشتن به جایگاه ویژه پیامبر به عنوان شخصی که به حکم ارتباطش با خداوند از علم به حقیقت برخوردار است، بر این باور بوده که «نور الهی» بر روح و جان هر انسانی جداگانه تابیده شده است. لذا، هر انسانی می تواند که با تلاش و کوشش، روح خود را به سوی خالق سوق دهد و به جایگاه متعالی در یافتن حقیقت برسد.

 

غزالی که بیشتر به عنوان فیلسوفی محافظه کار شناخته شده است با ابن سینا مخالفت کرده و معتقد بود که ویژگیِ داشتنِ «نور الهی» تنها از طریق وحی به پیامبر نازل شده و انسانهای معمولی نمی توانند از آن برخوردار باشند.

از سویی، ابن رشد با تمایل به فلسفه ابن سینا، در رد عقاید غزالی، آثار متنوعی به جا گذاشت.

 

اما ابن عربی که سردمدار تفکر صوفی نیز به شمار میرود در امتداد فلسفه ابن سینا و ابن رشد بیشترین اصالت را به انسان داده تا مستقل و فارغ از بایدها و نبایدها، خود در جهت کشف خدای خود گام بردارد.

نقل قول

او معتقد بود که انسان تجلی خداوند و صفات اوست. از این رو، به عهده انسان است که با تلاش تجلی خداوندی و مقام الهی خود را نشان بدهد.

ابن عربی معتقد بود که هرچه انسان در ابراز تجلی خداوندی موفق تر باشد، انسان کاملتری است.

 

 

ابن تیمیه با رد فلسفه های مطرح شده، فلاسفه را به این متهم میکند که ادعا میکنند از پیامبر بیشتر میفهمند.
 

نقل قول

تنزل شأن فلاسفه در آثار به جا مانده از ابن تیمیه به کرات و در آثار مختلف او قابل مشاهده است.

 

اما مهم تر از آن ، این است که او نقطه آغاز سیر قهقرایی اسلام را از شکل ابتدایی و صحیح و بی آلایش زمانی میداند که فرهنگها، افکار و علومی مانند فلسفه یونان باستان وارد اسلام شد.

در این خصوص ابوذهب و اولیور روی «ملاحظه به جایی» از رویکرد سلفی و سلفیت جهادگرا کرده اند. این دو محقق در تعریف سلفی های جهادگرا می گویند که :

نقل قول

«آنان خواهان بازگشت به اسلام بی آلایشی هستند که عاری از فرهنگ و عُرف محلی است» (تطهیرگرائی).

 

 

مسلک مطرح شده از سوی ابن تیمیه به این جهت بعدها به مسلک سلفی مشهور شد که او صحیح ترین شیوه فهم اسلام را شیوه تبعیت از پیشوایان یا در اصل سه نسل نخستین اسلام میداند.

نقل قول

کلمه سَلَف به معنی پیشینیان است که در فرهنگ اسلامی برای اطلاق به نسل های نخستین اسلام به کار می رود و از آنان به عنوان «سَلَفِ صالح» نیز یاد می شود.

 

ابن تیمیه معتقد بود که سلف بیش از نسل های بعدتر به اسلام راستین نزدیک بوده و آن را درک کرده اند. و نسلهای بعد از سلف با وارد کردن دیگر فرهنگهای بیگانه مانند افکار برگرفته از یونان و ایران باستان، اسلام را به انحراف کشانده اند.

 

نقل قول

 

او از انحراف ها به عنوان «بدعت» یاد میکند و اهل بدعت در قاموس کلی او مرادف با کفار و مشرکین و مرتدین اند.

 

 

با مفهوم بدعت و استفاده افراطی از آن برای تکفیر دیگران در زمان بررسی اندیشه های محمد ابن عبدالوهاب بیشتر آشنا خواهیم شد

 

لازم به ذکر است که دوره سلف برای تمام مذاهب اسلام به نوعی قابل تقدیر و احترام است. اما هیچکدام از این مذاهب عملکرد سلف و تبعیت از آنان را در مرکز فقه و باورهای مذهبی خود قرار نمی دهند.

 

نقل قول

یکی از مهم ترین انتقادها از سوی علمای اهل تسنن ؛ از سوی مفتی دمشق ، محمد رمضان البوطی، معروف به شیخ شام، ارائه شده است که معتقد بود دوره سلف یک دوره تاریخی است، نه اصلی که بتوان از آن سنگ بنایی برای یک مذهب ساخت.

او معتقد بود که سلفیت، مذهبی در کنار دیگر مذاهب اسلامی نیست.

 

البوطی در سال ۲۰۱۳ و پس از شعله ور شدن درگیری ها در سوریه توسط یک بمب گذار انتحاری، در مسجدی در حین سخنرانی به قتل رسید.

 

 

 

ادامه دارد ...

 

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

بخش سوم : ابن تیمیه و رجوع به سَلَفِ صالح

 

سلفیت ابن تیمیه تنها یک راه و روش [در کنار دیگر روش ها] ، برای فهم درست اسلام از طریق تابعیت از پیشوایان نیست. 

این سلفیت نه تنها ادعا میکند صحیح ترین شیوه را در فهم اسلام داشته بلکه با نادرست دانستن دیگر شیوه ها، موضعی خصمانه و تطهیرکننده نیز علیه آنان می گیرد.

 

از این رو وقتی سلفیت ادعا میکند که تابع پیشوایان است، معنی دیگر این ادعا به معنی تابع نبودن دیگران نیز هست.

همین طور وقتی سلفیت ادعا میکند که فهم آن از توحید درست ترین است، این به معنی موحد نبودن دیگران نیز هست و الخ.

 

نقل قول

این موضع خصمانه [یا با نام رواج یافته اش «تکفیری»] ، در کارهای ابن تیمیه علیه تمامی مذاهب و گروه های اسلامی به جز حنبلی ها دیده می شود.

 

آن چنان که دواداری [ابوبکر ابن عبدالله ابن آیبک دواداری] مورخ قرن چهاردهم سلطنت ممالیک (که معاصر ابن تیمیه نیز بوده) نقل میکند، ابن تیمیه در سال 1305 میلادی به خاطر عقایدی که ابراز کرده و در نوشته هایش ذکر کرده از سوی قضات شافعی، حنفی و مالکی مورد نکوهش قرار گرفته و سرانجام قاضی مالکی حکم حبس او را میدهد.

در این دادگاه مسائل مختلفی از جمله «تکفیر در لفاف پیچیده شده» شافعی ها ، «عقیده تجسیم» ابن تیمیه و «خروج او» از آن چه که اسلام به لحاظ سنتی تا قرن چهاردهم فهمیده شده بود، مایه نگرانی بود.

 

اما گویی دادگاه با پافشاری صوفیان قاهره برپا شده بود که ابن تیمیه در دو دست نوشته خود به عقاید آنها و آراء ابن عربی حمله کرده بود.

ابن تیمیه، ابن عربی و هر آنکه بر مسلک او بود در دست نوشته های خود لعن کرده، عقاید او را شرک دانسته و درنهایت از او این گونه یاد میکند که «فقط خدا میداند که او به هنگام مردن تابع چه دینی بوده».

 

منهاج السنه یکی از ضد شیعه ترین کتاب های ابن تیمیه است

 

اما شدیدترین حملات ابن تیمیه که در جای جای دست نوشته هایش دیده می شود متوجه شیعیان است.

در نمونه ای از تکفیر شیعیان ، آنها را این گونه وصف می کند:

نقل قول

«باطنیه )شیعیان که معتقد به تفسیر باطنی قرآن هستند( ملحدینی هستند که مسلمانان درمورد آنها بر این مساله توافق نظر دارند که کافرتر از یهودیان و مسیحیان هستند».

 

او در رد کتاب منهاج الکرامه که نوشته علامه حلی )از علمای شیعه و معاصر ابن تیمیه( است، کتابی با نام منهاج السنه نوشته و در آن به تفصیل به شیعیان تاخته است.

 

در رابطه با این کتاب و موضع به غایت خصمانه ابن تیمیه علیه شیعیان در فصل دوم بیشتر صحبت خواهد شد.

 

 

 

3-4 : ابن تیمیه و فتوای جهاد

 

گرچه برخاسته از مذهب حنبلی، اما سلفیت با نظرهای مستقل ابن تیمیه شاخه ای جدا از مذهب حنبلی است. برخی از فتاوی ابن تیمیه مانند شرک دانستن زیارت قبور و مزار اولیاء و طلب وساطت از آنها، با باورهای حنابله در تضاد است.

علاوه براین، ابن تیمیه حتی در زمان حیات خود نتوانست حمایت بسیاری از حنابله را نسبت به مسلک خود برانگیزد و آنان آراء وی را غیر مطابق با فهم سنتی مذهب حنبلی از اسلام یافتند.

 

نقل قول

یکی از مهم ترین فتاوی ابن تیمیه در تعارض با رای احمد ابن حنبل، فتوای او در باب جهاد است.

 

نقل قول

این فتوا قرنها بعد ابن تیمیه را به قهرمان و مصدر تشریعی بلامنازع جهادگرایان تبدیل میکند.

 

تا قبل از ابن تیمیه هیچکدام از احکام و شروط جهاد )به معنای جنگی آن( ، جهاد علیه حاکم مسلمان را جایز نمی دانست.

ابن حنبل در این باره حتی شورش و طغیان علیه حاکم را، هرچند هم که جائر و ظالم باشد، مجاز نمی دانست.

 

 

تا اواخر قرن سیزدهم محمود قازان [که بر ایران و بخش هایی از عراق کنونی حاکم بود] ، به اسلام و مذهب تشیع گروید.

ایلخانان مغول اما هم چنان درصدد فتح شام و مصر بوده و قازان تنها حاکم مغولی بود که توانست دمشق را برای مدت یک سال تصرف کند.

 

«ایلخانان» و «ممالیک حاکم بر شام و مصر» شش بار با یکدیگر به نبرد پرداختند که به جز تصرف فوق الذکر دمشق، پیروز بقیه نبردها ممالیک بودند.

 

نقل قول

سوال پیش روی ابن تیمیه و دیگر فقهای مصر و شام در رویارویی با حاکم مغول، که اینک مسلمان نیز به شمار می رفت، این بود که آیا می توان علیه او حکم جهاد داد یا خیر؟

 

دیگر فقها که بستر فقهی توجیه کننده ای برای این امر نیافته بودند در استفاده از حکم جهاد تعلل به خرج دادند.

اما ابن تیمیه تعللی در منافق خواندن قازان نکرد و علیه او حکم جهاد اعلام کرد.

 

آن چنان که از مجموعه آرای فقهی ابن تیمیه پیداست او جهاد را «بهترین اعمال داوطلبانه» ]اعمال مستحب؟؟[ می دید، حتی بهتر از حج و روزه مستحب.

گفته می شود که او برای تشویق سپاه مصر و شام در رویارویی با مغول ها، که مصادف با ماه رمضان نیز بود، با خوردن و دادن غذا به سربازان به آن ها گوشزد می کرد که جنگ با مغول ها از روزه واجب تر است.

 

 

 

ابن تیمیه فقیهی است که حدود ۳۰۰ اثر در باب های مختلف از خود به جای گذاشته است. تاکنون کسی تحقیقی که براساس بررسی تمام آثار ابن تیمیه باشد ارائه نداده است.

چه از زاویه طرفداری چه انتقاد، نظرها و کارهای مطرح شده در رابطه با او ، تنها جوانبی از زندگی این فقیه «فوق العاده موثر» را کندوکاو کرده اند.

 

در ارتباط با ابن تیمیه و ایدئولوژی جهادگرایی ؛ کارشناسان (به خصوص در اسناد انگلیسی زبان) ، بیشتر بر «میراث تکفیری» و سابقه ای که او در باب «اعلام جهاد مسلمانان علیه مسلمانان» برجای گذاشت تمرکز می کنند.

 

اما اگر بشود بر «رساله فوق لیسانس» ارائه شده از سوی «حسن وهدان» به «دانشگاه اردن» اتکا کرد، باید گفت که میراث ابن تیمیه [برای جنبش های جهادگرای عهد مدرن] از دو نکته فوق الذکر بیشتر است.

در این رساله که آشکارا از ابن تیمیه و از «وجوب جهاد» طرفداری شده، نویسنده در صدد این است که احکام و شروط و چگونگی جهاد را از منظر فقهی ابن تیمیه استخراج کند.

 

نقل قول

باید گفت که نتیجه و فهرست عریض و طویلی که این رساله به آن دست یافته بیشتر به یک بسته ایدئولوژیکی کامل و مجموعه ای از بایدها و نبایدها برای تنش مبتنی بر جهادگرایی است.

 

این فهرست از «نحوه برخورد با اسرا در جنگ» تا چگونگی «مشارکت زنان در غزوات» تا نوع «استفاده از سلاح علیه کفار» را شامل می شود.

 

«شکل و شمایل خلافت اسلامی» و «نقش حاکم و رعایا در آن» و حکم تعامل با «زنان و کودکان اسیر کفار» که «جزو غنایم مسلمانان» به شمار میروند نیز ، در کنار بسیاری از احکام دیگری که به دست جنبش های جهادگرا احیا و تطبیق شده اند، در بررسی این پژوهش مشاهده می شود.

 

اعدام اسراء توسط جلادهای خردسال داعش ؛ جهان را بهت زده کرده بود.

[ابن تیمیه در مورد ضرورت کشتن کافران اسیر فتواهای روشنی دارد]

 

نقل قول

سلفیت یک جنبش و فرقه مذهبی محصول قرن چهاردهم میلادی نیست.

 

مکتب مطرح شده از سوی ابن تیمیه نه تنها نتوانست در زمان خود چنین امری را تحقق بخشد، بلکه با پایان قرن چهاردهم ، ابن تیمیه و بستر نظری او برای اعمال اسلامی [که آن را «درست ترین» می دانست] به طور کامل به فراموشی سپرده شدند.

 

 

لذا آن چه امروزه به عنوان «سلفیت» شناخته می شود ، نه در زمان ابن تیمیه بلکه پنج قرن پس از او احیا شد.

 

 

ادامه دارد ...

 

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

ویرایش شده در فروردین 1 توسط mehran55
اصلاح اشتباهات تایپی

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

بخش سوم : ابن تیمیه و رجوع به سَلَفِ صالح

 

یورش سپاهیان مغول به دیگر سرزمین ها و تصرف آن ها خالی از توجیه ایدئولوژیک نبود. در این رابطه، آنان خود را حکام طبیعی جهان دانسته و تنها از سر ملتی می گذشتند که این حق را برای آنان به رسمیت شمرده و به اطاعت آنان درآید.

آن طور که از قرائت های تاریخی برمی آید، «اطاعت» حاکمی مشخص ؛ به معنی ارسال اموال و هدایا به حاکم مغول در قبال عدم حمله آن حاکم به قلمرو او بود.

 

دو سال پس از تصرف بغداد، هولاکو در سال ۱۲۶۰ م قصد حمله به شام و مصر می کند. نیروهای او پس از فتح دمشق به قصد مصر، به سمت فلسطین حرکت می کنند.

 

سلطان مملوکی و تازه به دوران رسیده مصر، قتوز، با سپاه خود در منطقه ای به نام عین جالوت در فلسطین کنونی، با سپاه مغول رویارو می شود. او در این جنگ نه تنها پیروز شد، بلکه به عنوان تنها حاکم اسلامی برای اولین بار پیش روی سپاهیان مغول که پیش از این ایران، قفقاز، ترکیه و عراق کنونی را به تصرف خود درآورده بودند، ایستاد.
 

نقل قول

واژه «مملوک» و جمع آن «ممالیک» به بردگانی می گفتند که هنگام کودکی از تجاری خریداری شده بودند که آن ها را از سرزمین های غیر اسلامی می آوردند و به عنوان سربازان حرفه ای در ممالک اسلامی تربیت می دادند.

 

یکی از این سلاطین، نجم الدین ایوبی )وفات- ۱۲۴۹ (حاکم مصر بود که ممالیک را برای حفاظت از تاج و تختش در دربار خود جای داده بود. دولت ایوبی اما در آن زمان مانند دیگر دولت های کوچک در قلمرو اسلامی، ضعیف ترین روزهای خود را تجربه می کرد. ممالیک نیز در چنین برهه ای، توران شاه، فرزند نجم الدین، را به قتل رسانده و با خاتمه دادن به سلسله ایوبی خود را سلاطین جدید مصر معرفی کردند.

 

 نخستین سلاطین ممالیک اما ؛ برای توجیه مشروعیت خود، به عنوان حکام جدید مسلمانان، با بحرانی جدی مواجه بودند. چرا که آنان علاوه بر اینکه بردگان دیروز و سلاطین امروز بودند، نه عرب بودند و نه مسلمان زاده.

 

آن چنان که از پیام تحقیرآمیز جانشین هولاکو، آباغا، به سلطان مملوک، «بیبرس بُندُقداری» به نظر می رسد حتی نخستین ایلخانان مغول )سلسله ای که پس از هولاکو تشکیل شده و بر ایران حکومت کرد( نیز ممالیک را به خاطر اصل و نسب شان سرزنش می کردند.

او با فرستادن پیکی به بیبرس می گوید: «بهترین کاری که می توانی انجام بدهی این است که با ما صلح کنی... تو یک برده خریداری شده هستی، چگونه می توانی با پادشاهان زمین روبه رو شوی؟».

 

نقل قول

از سویی نخستین سلاطین ممالیک ، مشروعیت خود را در بین مردم شام و مصر بر دو مقوله بنا کردند: رویارویی با هجمه مغول و پاسداری از اسلام.

 

علی رغم اینکه ممالیک دشمنان دیگری مانند صلیبیان داشتند، که از قضا همان ممالیک ؛ صلیبیان را نیز در سال 1291 برای همیشه شکست داده و از سرزمین های اسلامی بیرون راندند، رویارویی با ایلخانان مغول هسته اصلی شکل گیری سلطنت ممالیک و مستحکم شدن آن بود.

 

 

 

3-5 : کشمکش ممالیک و ایلخانان

گستره پادشاهی سلسله ممالیک بحری (1250 میلادی - 1382 میلادی) 

 

سلطان بیبرس )سلطنت۱۲۶۰ -۱۲۷۷میلادی( برای نمایش نقش خود به عنوان حامی اسلام دست به اقدامات متفاوتی زد.

در زمان او مساجد و مراکز پژوهش فقهی مختلفی در شام و مصر بنا شد. در زمان او علمای دین علاوه بر امور فقهی و قضایی در امر مشورت و بسیج کردن مردم و روحیه دادن به نظامیان هنگام جنگ به کار گرفته می شدند.

به دستور بیبرس دیگر مذاهب سنی نیز در کنار مذهب شافعی که مذهب چیره آن دوره بود، از دادگاه ها و قضات خاص خود برخوردار شدند. او حتی یک سال پس از سلطنتش با بررسی صحت اصل و نسب، بازمانده خاندان عباسی را به عنوان خلیفه عباسی در قاهره منصوب کرد، هرچند محققین بر این توافق نظر دارند که سمت خلیفه عباسی در زمان ممالیک پُستی تشریفاتی و چه بسا کمتر بوده است.

اقدامات بیبرس توسط سلاطین بعد از او نیز ادامه یافت.

 

اما تا پیش از پایان قرن سیزدهم میلادی و در سال ۱۲۹۲ ؛ «سلطان محمود قازان ایلخانی» نیز به دین اسلام و مذهب تشیع گروید و از آن پس ایلخانان مانند ممالیک، به سلاطین مسلمانی که مسلمان زاده نبودند تبدیل شدند.

 

بعید هم به نظر نمی رسد که قازان در همان وهله نخست برای به چالش کشیدن مشروعیت رقبای ممالیک خود و برای منطبق شدن با واقعیت های فرهنگی و سیاسی مردم و منطقه ای که در آن حکم می راند به اسلام گرویده باشد.

چرا که او و دیگر ایلخانان زمانش علی رغم گرویدن به اسلام از عقاید و دین شامانیستی خود که مختص مردم مغول بود، دست برنداشتند.

 

از این رو و در راستای این کشمکش های سیاسی که به مناسبات قدرت و سلطنت بین ایلخانان و ممالیک ختم می شد، طارق الجمیل می گوید:

نقل قول

«دشمنی ابن تیمیه با شیعیان تنها جزئی از مبارزه او علیه بدعت نبود. بلکه اضافه بر آن پاسخی بود به برخی شرایط تاریخی، به خصوص پاسخ به حمایت تشیع از سوی ایلخانان».

 

به معنایی دیگر ابن تیمیه به عنوان فقیهی از فقهای دربار ممالیک، نه تنها ممالیک را به عنوان سلاطین اسلامی در مقایسه با ایلخانان مشروع می دانست بلکه اسلام ایلخانان [که همان تشیع بود] را هم اسلام نمی دانست.

 

 

قازان تنها یک ایلخان به اسلام گرویده نبود. او در نهایت تنها ایلخان به اسلام گرویده ای بود که توانست ممالیک را در نبرد شکست داده و به مدت یک سال دمشق را به تصرف خود دربیاورد.

آنچنان که از نامه نگاریها و صدور فرمان نامه های آن زمان استنتاج می شود ، هر دو سلسله ممالیک و ایلخانان با به چالش کشیدن اعمال همدیگر با نام اعمالی غیراسلامی سعی در توجیه حملات به یکدیگر و کسب حمایت مردم داشتند.

 

نقل قول

ابن تیمیه در راستای رویارویی با ایلخانان برای ممالیک، فقیهی ارزنده به شمار می رفت.

 

یادآوری این نکته نیز ضروری است که او تنها فقیهی بود که حکم جهاد علیه ایلخانان و حکم کافر بودن شان را صادر کرد.

 

عقاید ضد شیعه این فقیه در جاهای دیگر نیز به یاری جنگ قدرت ممالیک شتافته است.

 

او در احکام دیگری علیه «روافض» کوه کسروان که در لبنان کنونی است، دو بار سپاه ممالیک را برای درگیری با مردم آن کوه همراهی کرد.

برخی به این نکته اشاره کرده اند که مردم کوه کسروان دروزی و علوی بوده و با این که ابن تیمیه این دو گروه را نیز در زمره کفار می داند، شیعه دانستن و به حکم شیعه راندن آنان کار دقیقی از سوی او نبوده.

 

اضافه بر این، ابن تیمیه نوشته های تهاجمی دیگری نیز علیه شیعیان مدینه داشته و آنان را به این متهم کرده که با قصد تسلط بر شهر پیامبر ، سعی در «ریشه کن کردن سنت پیامبر» در آن شهر را دارند.

این امر نیز بیشتر با مناسبات سیاسی و جنگ قدرت آن زمان سنجیده شده است. چرا که حاکم مدینه هم زیر بار سلطه ممالیک نمی رفت و تنوع مذهبی در مدینه و طلابی را که در آن شهر به تحصیل می پرداختند را در حیطه استقلال این شهر می دید.

 

 

 

ادامه دارد ...

 

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.

[mehran55 20,860]

با سلامی گرم و دوباره به دوستان میلیتاریست عزیز .

 

 

فصل نخست

بخش سوم : ابن تیمیه و رجوع به سَلَفِ صالح

 

 

3-6 : ابن تیمیه در کشمکش ممالیک و ایلخانان

 

حقیقت امر این است که اختلاف بین مذاهب چهارگانه سنی با مذهب شیعه را در حوزه های محدودی می تواند به جدال کشانید. اختلافات فقهی و تاریخی مانند عصمت امامان، حقانیت خلافت بین خلفای راشدین یا خلافت بنی امیه در برابر حقانیت خلافت بنی هاشم و ... در محدوده مشخصی محصور می شوند.

 

به معنایی دیگر، از دل این اختلافات که همواره بین این دو مجموعه از مذاهب به بحث و جدل گذاشته شده است، آن غول بی شکل و شمایلی که ابن تیمیه از تشیع ساخته است بیرون نمی آید.

 

نقل قول

ضمن این که نباید فراموش کرد که شباهت های بین مذاهب شیعه و سنی فوق العاده بیشتر از تفاوت هایشان است.

 

از این جهت و آن گونه که از آثار او پیداست، آنجا که بحث و جدل فقهی و تاریخی برای محکومیت شیعه )از دیدگاه سنی( به محدوده و مرزهای پایانی خود می رسد، ابن تیمیه تهاجم علیه شیعیان را فراتر از مرزهای فقهی و تاریخی برده و برای خلق تصویری کریه از شیعیان وارد حوزه اغراق می شود.

 

تصویری که به نظر می رسد ابن تیمیه خواهان ارائه آن از شیعیان است، این است که آن ها فرقه ای هستند که «غیرصادقانه» اسلام آورده اند تا اسلام را نابود کنند. او در منهاج السنه مدعی است که یک یهودی بنام عبدالله سبا مذهب تشیع را برای انحراف اسلام به وجود آورده است.

 

لازم به ذکر است که در رابطه وجود داشتن یا نداشتن چنین شخصی بین متخصصین امر اختلاف نظر وجود دارد.

به عنوان مثال، پژوهشگر دینی عربستانی حسن بن فرحان المالکی معتقد است که این شخصی وجود خارجی نداشته است.

 

نقل قول

استفان شوارتز می گوید که ادعای  مجعولابن تیمیه درباره این شخصیت «ساختگی» تا به امروز به عنوان تاریخ پیدایش مذهب تشیع در مدارس عربستان تدریس می شود.

 

ابن تیمیه در همان کتاب منهاج السنه النبویه ، در ذکر شباهت های تشیع و یهودیت می گوید: «شیعیان قبل از رکوع سر خود را تکان می دهند، درست مثل یهودی ها» و همچنین میان ملائک از جبرئیل متنفرند «درست مثل یهودیها».

 

از مجموعه ادعاهایی که در محکومیت شیعیان ارائه می دهد این است که آنان به تحریف قرآن معتقدند، یا اینکه «زنان آنان پاک دامن نیستند چرا که آنان را برای تمتع )صیغه( گرفته اند».

[برخی از مبلغان مذهبی وهابی ، چند قرن پس از ابن تیمیه ، پا را هم از این فراتر گذاشته اند و به کلی منکر ازدواج دائم در بین شیعیان شده اند و مدعی هستند که تمام ازدواج های شیعیان غیر دائم و متعه است !!! ]

 

 

باید در نظر داشت که ابن تیمیه به هیچ وجه به عنوان فقیهی با معلوماتی سطحی شناخته نمی شود، حتا علم و اطلاع او از علوم مختلف زمان خود و چیره دستی اش در این علوم از ویژگی های بارزش بوده است.

 

نقل قول

از این رو، دشوار بتوان تصور کرد که ابن تیمیه نا آگاهانه دست به خلق چنین تصویری از شیعیان زده باشد.

 

در توجیه خیانت ذاتی شیعیان در منهاج السنه و توطئه آنان علیه مسلمانان، مثال ابن تیمیه، وزیری شیعه بنام ابن علقمی است که تا زمان سقوط بغداد به دست هلاکو در دربار معتصم عباسی خدمت می کرد. او از این شخص با عنوان کسی یاد می کند که به قصد سرنگونی خلافت عباسی و با تقدیم کلیدهای بغداد به هولاکو سعی در تاسیس حکومتی شیعه داشته است.

 

مورخ ادیان عراقی، رشید الخیون، با برشمردن منابع تاریخی آن دوران، این ادعا را رد کرده و می گوید که چنین ادعایی با کلیت تاریخ آن دوران در تعارض است. 
 

نقل قول

 

به این ترتیب می توان گفت که ابن تیمیه آزادی عمل خود در زمان ممالیک را مدیون مواضع سختش علیه ایلخانان و شیعیان است.

 

 

اما از طرفی سیاست حکام ممالیک نسبت به ابن تیمیه سیاستی توام با مدارا بود. از این جهت، ولو این که آنان به آرای ابن تیمیه علیه ایلخانان شیعه نیاز داشتند، اما آرای تکفیری دیگر ابن تیمیه علیه بقیه مسلمانان که در زمره رعایای ممالیک بودند مشکل ساز شده بود.

 

قبر ابن تیمیه در قبرستان صوفیان !!! دمشق

 

به عنوان مثال، وقتی ابن تیمیه به دراویش و «فقرای» صوفی دمشق خرده می گرفت و سعی در بازداشتن آنها از اعمال «بدعت انگیزشان» داشت، حاکم دمشق با او مخالفتی نمی کرد. شاید به این دلیل که دراویش صوفی قدرت اجتماعی چندانی نداشتند تا برای ممالیک دردسرساز شوند.

اما وقتی ابن تیمیه با صوفیان قدرتمند قاهره درافتاده و عقاید آنان را به چالش بدعت کشید، حکام مملوک در جانب داری از صوفیان قاهره ابن تیمیه را به زندان انداختند.

 

نقل قول

به تدریج و با برتری نظامی ممالیک بر ایلخانان نقش ابن تیمیه و تاثیر او در دربار ممالیک نیز کمرنگ تر شد.

 

شش سال قبل از مرگ ابن تیمیه، ایلخانان و ممالیک به صلحی توافقی دست یافتند.

او اکثر این شش سال را به دلیل تعدی به عقاید شافعی ها، به خصوص در باب زیارت قبور، در قلعه دمشق زندانی بود و همانجا هم جان سپرد.

 

 

ادامه دارد ...

 

 

با پایان یافتن بخش مربوط به این تیمیه و ظهور سلفیت ، در بخش بعدی این فصل به چگونگی برآمدن «محمد ابن عبدالوهاب» و فرقه دست ساز او یعنی «وهابیت» خواهیم پرداخت.

 

 

پ.ن  : دوستانی که پسندیدند مثبت را فراموش نکنند.

.